Het begrip circulair wordt tegenwoordig zó vaak hergebruikt dat je het haast niet meer circulair kunt noemen. Het lijkt aan dezelfde inflatie onderhevig als het begrip duurzaamheid. Daarom duikt onze impact manager Nienke Keen met dit blog dieper in de vraag: wat is nu echt circulair?
Een voorbeeld. Een reclame toont beelden van een nieuw soort tuinstoel. De stem in de reclame spreekt van een circulaire tuinstoel. Want, hoewel het product een oliebasis heeft (want plastic), de tuinstoel is weer opnieuw te gebruiken. Weliswaar niet als tuinstoel, maar als dakbedekking. Kunnen we hier spreken van circulair?
De definitie van circulariteit is het systeem waarin grondstoffen continu worden hergebruikt en behouden, zonder afvalproductie.
Oké, de grondstof van de tuinstoel uit het voorbeeld kan worden hergebruikt. Het kan namelijk dakbedekking worden. Maar dat is niet met waardebehoud. Het kan dus niet continu. Dakbedekking wordt niet zo snel weer een tuinstoel.
Bovendien blijkt er bij de verwerking van de tuinstoel afval vrij te komen. Bijvoorbeeld de stroom metaal van de schroeven en de veren, en het rubber van onder de poten. Die hebben geen nieuwe kringloop gevonden, en zijn dus te bestempelen als afval. Dan is er daarnaast nog de afhankelijkheid van gebruiker en de recyclingmarkt om de potentiële recycling te verwezenlijken. Belandt de tuinstoel bij het restafval of kan de recyclingindustrie geen afzet vinden voor het recyclaat, dan gaat het (semi)circulaire feest niet door.
Conclusie: circulair is deze tuinstoel niet. Wel laagwaardig te recyclen, dat wel.
Twee modellen voor afvalbeheer en circulariteit
Er bestaan twee veelgebruikte modellen waarmee de mate van circulariteit van een product kan worden onderbouwd. De eerste (en de oudste, al uit 1979) is de Ladder van Lansink, vernoemd naar de bedenker, een tweede kamerlid van weleer. Deze ladder heeft zes treden. Op de hoogste (preventie) wordt er helemaal geen tuinstoel meer gemaakt. De tweede (hergebruik) komt het meest in de buurt van circulair. En de derde trede gaat over recycling, feitelijk wat er met de tuinstoel gebeurt. De overige treden zijn in de circulaire economie helemaal taboe. Grondstoffen gebruiken voor de opwek van energie, verbranden en storten.
Meer toegespitst op de circulaire economie is de veel later ontwikkelde R-ladder. Deze ladder laat verschillende strategieën zien voor circulariteit. Hoe hoger op de R-ladder, hoe lager het grondstoffengebruik. Met op de hoogste trede het afzien van productie. En daaronder telkens aflopend een circulaire strategie, van hergebruiken, repareren, opknappen, reviseren en recyclen. 
Vraag is: wat moet er met de tuinstoel gebeuren om deze als circulair te bestempelen? Twee dingen. En eigenlijk drie. Of zelfs vier, als je nog verder denkt.
1: Continu hergebruik
Ten eerste: de tuinstoel moet na het einde van de levensduur weer een tuinstoel kunnen worden. En nog een keer, en nog een keer. Pas dan kunnen grondstoffen continu worden hergebruikt en behouden. Er zijn verschillende manieren om dat te doen. Door de reguliere manier van recycling, mechanisch, wordt de grondstof van de tuinstoel geschikt voor laagwaardiger gebruik. Maar er zijn nieuwe manieren van recycling in ontwikkeling waarmee de tuinstoel helemaal tot op de molecuul kan worden afgebroken en weer grondstof wordt waarmee alles te maken is: chemische recycling. Daarnaast kan de stoel op zo’n manier worden ontworpen, dat deze op materiaal- en componentniveau continu opnieuw te gebruiken is.
Overigens raken tuinstoelen niet snel aan het einde van hun levensduur, wel aan het einde van de smaak van de gebruiker. Of aan het einde van de mode. Met reparatie en onderhoud valt een tuinstoel veel langer in de smaak van de bezitter.
2: Een grondstof die geen afval wordt
Ten tweede: zorgen dat de tuinstoel bij hergebruik geen afval produceert. De metaalstromen, de rubberen dopjes onder de poten; deze stromen moeten allemaal in kringloop worden gebracht om te spreken van een circulair product. Milgro heeft een uitgebreid netwerk aan verschillende kringlopen en kan bedrijven helpen een afvalstroom in te brengen in een van de waardeketens die hiervoor, overal in het land, worden opgebouwd. Zo is een afvalstroom geen afval meer. Milgro heeft verschillende voorbeelden van hoe dit gebeurt, bijvoorbeeld voor materiaal van etiketdragers, of voor fosfaat of afvalwater. En zo kunnen de schroeven en andere metalen onderdelen van de tuinstoel vast ook een nieuwe waardeketen vinden om oneindig in rond te cirkelen.
3: Afval is voeding
Er was ook nog een derde manier? Ja, de echte circulaire puristen vinden dat er pas over circulariteit mag worden gesproken wanneer grondstoffen ook weer opgenomen kunnen worden in de natuur. Afval is voeding voor moeder aarde. De bladeren die van de bomen vallen, worden opgenomen in de aarde en vormen de voeding voor de boom om verder te groeien. De vraag is of een plastic tuinstoel, met aardolie als basis, voorgoed uit de aarde onttrokken, volgens dit uitgangspunt als circulair kan worden bestempeld.
4: Vergeet de tuinstoel
En de vierde? Vergeet de tuinstoel. De reclame voor de tuinstoel is overbodig, de tuinstoel zelf ook. Die hoeft helemaal niet te worden geproduceerd. Het is het toppunt van circulariteit, de hoogste trede op beide ladders. Ga gewoon lekker liggen in het malse gras.
Meer weten?
Meer weten over circulariteit? En wilt u ook de kringlopen sluiten in uw productieprocessen? Milgro denkt graag mee over hoe uw afvalstromen hoogwaardig en circulair kunnen blijven inzetten.
