In het teken van de Dag van Recycling stellen we de vraag: hoe goed recyclen we eigenlijk? Nederland en België hebben hoge recyclingpercentages, maar lopen ook tegen uitdagingen aan. Wat zijn deze precies? En hoe doet de rest van de EU het? Je leest het in deze blog.
Nederland
Nederland staat met een recyclingpercentage van 78% in de top 3 van Europa als het gaat om recycling, samen met België en Duitsland. Dit goede percentage komt grotendeels doordat afvalstromen gescheiden en verwerkt worden, maar dat betekent niet al het gerecyclede materiaal opnieuw gebruikt in productieprocessen. Zo wordt een groot deel van het ingezamelde bouw- en sloopafval gebruikt als funderingsmateriaal in de wegenbouw, terwijl slechts 15% van de materialen in alle bedrijfstakken in Nederland daadwerkelijk gerecycled wordt tot nieuwe grondstoffen voor productie.
Nederland presteert niet alleen goed vanwege de bouwsector. Ook de recycling van verpakkingsafval en materialen zoals papier en karton dragen sterk bij aan deze hoge cijfers. Zo wordt 88% van het verpakkingsafval gerecycled of hergebruikt. Het percentage ligt ruim boven de wettelijke doelstelling van 72%, die in Nederland is gesteld om de milieubelasting van verpakkingen te verminderen en producenten te stimuleren om duurzamer materiaal te gebruiken.
Verder zijn de volgende percentages bekend:
- Papier en karton: Het recyclingpercentage ligt rond de 80%, waarmee Nederland een van de best presterende landen in Europa is. Oud papier en karton worden veelal opnieuw verwerkt tot verpakkingsmateriaal.
- Metalen: Bijna 95% van de ingezamelde metalen worden gerecycled.
- Glas: Nederland heeft een sterk systeem voor glasrecycling, met een inzamelpercentage van boven de 90%. Dit komt door een goed georganiseerde infrastructuur met glasbakken door het hele land en efficiënte verwerking, waarbij ingezameld glas wordt gesorteerd, gereinigd en kan worden gerecycled zonder kwaliteitsverlies.
- Plastic: In Nederland wordt momenteel minder dan 45% van het plastic verpakkingsmateriaal gerecycled. Dit percentage ligt boven het Europese gemiddelde van 35%. De andere helft van het plastic afval wordt verbrand.
- Gft: Circa 60% van het groente-, fruit- en tuinafval wordt gescheiden ingezameld. Dit gft-afval wordt voornamelijk verwerkt via compostering, waarbij biogas en compost worden geproduceerd.
Uitdagingen in Nederland
Nederland kampt met een plastic recyclingcrisis. Nieuw geproduceerd plastic (virgin plastic) blijft vaak goedkoper dan gerecycled plastic. Dit komt door de lage olieprijzen, die de productie van nieuw plastic aantrekkelijk maken. Daarnaast biedt virgin plastic een consistentie kwaliteit, in tegenstelling tot gerecycled plastic. Dit resulteert in onvoldoende vraag naar recyclaat, waardoor recyclingbedrijven te maken krijgen met financiële onzekerheden.
De Bijmengverplichting, die een minimumpercentage gerecycled plastic in nieuwe producten verplicht stelt, moet de markt voor recyclaat versterken. Omdat deze pas in 2030 volledig ingaat, ervaren recyclingbedrijven nu financiële druk terwijl de vraag naar recyclaat laag blijft.
In een poging om de sector te redden, heeft Volt-Kamerlid Marieke Koekkoek in december 2024 een motie ingediend. Deze roept het kabinet op om tijdelijke financiële steun te bieden aan recyclingbedrijven tot de Bijmengverplichting volledig van kracht is.
In januari 2025 werd duidelijk dat er ongeveer 100 miljoen euro aan subsidies nodig is om recyclingbedrijven door deze moeilijke periode heen te helpen. Dit bedrag zou kunnen worden gefinancierd uit verschillende bronnen, waaronder het Klimaatfonds. Ondanks de aangenomen motie en de geschetste financieringsmogelijkheden, is er tot op heden geen concrete overbruggingsfinanciering gerealiseerd. De sector blijft daardoor in onzekerheid, met faillissementen als gevolg.
België
België behoort eveneens tot de Europese koplopers op het gebied van recycling. In 2022 werd 80% gerecycled – het hoogste percentage in Europa. De Belgische hoge recyclingcijfers zijn te danken aan het producentenverantwoordelijkheidssysteem (EPR). Dit systeem houdt in dat producenten verantwoordelijk zijn voor het afvalbeheer van de verpakkingen die zij op de markt brengen.
Daarnaast zijn stortplaatsen grotendeels verdwenen dankzij stortverboden en hoge belastingen op afvalverbranding. In Vlaanderen geldt een tarief van €25 euro per ton voor het verbranden van afval. In Nederland bedraagt dit €39,23 euro.
België doet het daarnaast goed kijkend naar materiaalrecycling.
- Papier en karton: België recyclet 86% van het papier- en kartonafval, vergelijkbaar met Nederland.
- Metalen: Metaalverpakkingen worden voor 96% gerecycled.
- Glas: Met een recyclingpercentage van 98% behoort België tot aan de top in Europa. Dit is te danken aan de velen glasbakken en efficiënte inzamelingsystemen. Daarnaast stimuleert het producentenverantwoordelijkheidssysteem (EPR) bedrijven om recyclebare materialen te gebruiken en bij te dragen aan bij te dragen aan een circulaire glasindustrie.
- Plastic: België scoort hier met een recyclingpercentage van 54% beter dan Nederland (45%). Dit komt door de inzet van geavanceerde sorteertechnologieën, die plastic verpakkingen nauwkeurig scheiden.
- Gft: In Vlaanderen wordt 65,6% van het huishoudelijk afval gerecycled of gecomposteerd, inclusief groente-, fruit- en tuinafval (gft).
Uitdagingen in België
België behoort tot de Europese koplopers in recycling, maar de regionale verschillen in afvalbeleid en inzameling vormen een uitdaging. Vlaanderen behaalt een recyclingpercentage van 62,3%, terwijl Wallonië op 43,6% zit en Brussel slechts op 39%. Dit verschil is te verklaren door verschillen in sorteerverplichtingen, afvalinfrastructuur en regelgeving.
Zo heeft Vlaanderen een sterke afvalscheidingsstructuur met strikte sorteerverplichtingen. Bedrijven moeten hier 22 specifieke afvalstromen, waaronder folies en piepschuim gescheiden aanbieden. Daarnaast geldt er sinds 2024 een sorteerplicht voor keukenafval en etensresten, wat de circulaire verwerking van organisch afval bevordert.
In Brussel en Wallonië zijn de regels minder uniform. Tot voor kort was gescheiden gft-inzameling in Brussel bijvoorbeeld niet verplicht, waardoor organisch afval vaak in de restafvalstroom terechtkwam en verbrand. Daarnaast hanteren deze gewesten andere sorteervoorschriften en minder uitgebreide afvalscheidingsmogelijkheden voor bedrijven en huishoudens. In Brussel mogen bedrijven bijvoorbeeld geen gebruik maken van de gemeentelijke afvalinzameling, terwijl dit in Vlaanderen onder bepaalde voorwaarden wel kan.
De Europese Unie
Het recyclingpercentage verschilt sterk per land. West- en Noord-Europese landen scoren vaak hoger op de mate van recycling, dan Zuid- en Oost-Europese landen, waar recycling meer in ontwikkeling is.
.png?width=1024&height=768&name=infographic%20matis%20afvalstoffenregister%20(10).png)
In veel landen met een lager recyclingpercentage wordt een groot deel van het afval gestort. In Roemenië werd 70% van het stedelijk afval gestort en in Griekenland lag dit percentage rond de 80%. Dit komt doordat duurzame verwerkingsmethoden zoals recycling minder toegankelijk of financieel aantrekkelijk zijn.
Een belangrijke reden hiervoor is de mindere strenge wetgeving. In Nederland en België geldt bijvoorbeeld het eerdergenoemde stortverbod op recyclebare en brandbare afvalstromen. Daarnaast zorgen hoge stortbelastingen ervoor dat bedrijven en gemeenten worden gestimuleerd om alternatieve verwerkingsmethoden te kiezen. In veel Zuid- en Oost-Europese landen ontbreekt vergelijkbare regelgeving of zijn storttarieven laag. Hierdoor blijft storten vaak de goedkoopste optie.
EU-wetgeving en doelstellingen
Om recycling te stimuleren en afval te verminderen, heeft de EU verschillende richtlijnen en doelstellingen opgesteld, waaronder de Kaderrichtlijn Afvalstoffen. Deze richtlijnen moeten bijdragen aan een circulaire economie, waarbij hergebruik en recycling worden bevorderd en afvalverbranding en storting worden teruggedrongen.
Tegen 2035 moet minimaal 65% van het stedelijk afval worden gerecycled. Sommige landen zoals Nederland, België en Duitsland, behalen deze norm al, terwijl andere landen, zoals Roemenië en Griekenland, nog achterlopen om de doelstelling te behalen.
Daarnaast heeft de EU bepaald dat tegen 2035 nog maar maximaal 10% van het stedelijk afval op stortplaatsen mag belanden.
Hoewel deze wetgeving voor de hele EU geldt, zijn landen zelf verantwoordelijk voor de implementatie binnen de eigen nationale regelgeving. Hierdoor verschilt de voortgang sterk per land.
Uitdagingen in de EU
Veel EU-landen, waaronder Nederland, België en Duitsland, exporteren plastic afval naar andere landen zoals Turkije en Aziatische landen. Dit gebeurt voornamelijk omdat de recyclingcapaciteit binnen Europa onvoldoende is om al het ingezamelde plastic te verwerken.
Bepaalde soorten plastic afval (zoals laagwaardig en gemengd plastic) in de EU moeilijker gerecycled. Deze kunststoffen bestaan vaak uit meerdere materialen, waardoor ze lastig te scheiden en mechanisch te verwerken zijn. Europese recyclers accepteren voornamelijk schone, gesorteerde plastics. Daarom wordt dit type afval vaker geëxporteerd naar landen met lagere verwerkingskosten.
Nederland en België exporteren plastic afval naar onder andere Maleisië en Indonesië. Veel landen waar EU-afval naartoe gaat, hebben minder strenge milieuregels en controles. Hierdoor belandt een deel van het geëxporteerde afval alsnog op illegale stortplaatsen.
Toch worden importlanden steeds strenger. China verbood in 2018 de import van plastic afval, en andere landen zoals Maleisië en Turkije hebben sindsdien ook de regels aangescherpt. In Maleisië worden containers met niet-recyclebaar plastic afval teruggestuurd naar het land van herkomst. ER wordt minder plastic afval gedumpt in Aziatische landen en de controle neem toe. Tegelijkertijd neemt de druk op de Europese afvalverwerkingsinfrastructuur toe. De EU heeft onvoldoende capaciteit om plastic afval te verwerken, wordt een groot deel verbrand of gestort.
Om deze uitdaging aan te pakken, heeft de EU verschillende maatregelen genomen. De Europese strategie voor kunststoffen in een circulaire economie moet ervoor zorgen dat alle plastic verpakkingen tegen 2030 kunnen worden hergebruikt of gerecycled. Daarnaast geldt een verbod op bepaalde plastic producten voor eenmalig gebruik.
Lees ook
Plastic Tax: Wat je moet weten
Recycling begint bij afvalscheiding
Recycling kan alleen succesvol zijn als afval vanaf de bron goed wordt gescheiden. Dit betekent dat afval al op de plek waar het ontstaat – in kantoren, fabrieken of huishoudens- direct in de juiste afvalstroom wordt verdeeld. Hoe beter de scheiding, hoe hoger de kwaliteit van het recyclaat en hoe groter de kans op hergebruik. Vervuild of verkeerd gesorteerd afval kan het recyclingproces verstoren, waardoor het uiteindelijk verbrand of belandt op stortplaatsen.
Een efficiënte afvalscheiding start bij bewustwording. Veel recyclebaar afval gaat verloren doordat niet altijd duidelijk is welk materiaal in welke afvalbak hoort. Uit onderzoek blijkt dat 67% van de Nederlanders bij twijfel een item bij het restafval gooit wanneer zij niet zeker weten in welke bak het thuishoort.
Download hier onze afvalscheiding posters.
Van recycling naar de juiste verwerking
Recycling staat bijna onderaan de R-ladder, die voor ons een circulaire leidraad is. Daarom kijken we altijd of er een hoogwaardigere oplossing is, zoals hergebruik of reparatie. Want hoe hoger op de ladder, hoe beter grondstoffen behouden blijven. Dat betekent niet dat we recycling afschrijven—integendeel. In sommige gevallen biedt het een waardevolle uitkomst, zeker nu de mogelijkheden zich blijven uitbreiden. Zo kan papier via een van onze partners niet zeven, maar tot wel 25 keer worden gerecycled. En zelfs medisch afval, dat voorheen vooral werd verbrand, krijgt via een partner uit ons netwerk een tweede leven.
Welke verwerkingsmethode het meest geschikt is, hangt af van het hele plaatje: de energie die het kost, het transport en de impact ten opzichte van nieuw materiaal. Alleen door al deze factoren mee te nemen, maak je een écht geïnformeerde keuze. Wij zien afval immers als een grondstof die de weg kwijt is—en helpen het samen met onze partners, op de juiste route.
Hoger op de R-ladder?
Wil je advies over hoe je de afvalstromen van jouw organisatie het beste kan laten verwerken? Dat begint bij inzicht in welke afvalstromen er zijn. Ons advies, start met de afvalscan, het biedt inzicht in hoe jouw organisatie afval kan verminderen en kosten kan besparen? Download de brochure met meer informatie. Of start meteen online met onze online afvalscan.
