Deze week is het Verspillingsvrije Week. De week is bedoeld om voedselverspilling tegen te gaan. Dat is nodig, want jaarlijks wordt in Nederland een kwart van ons voedsel verspild. Dat is 2 miljard kilo! Grip op verspilling is de sleutel tot het verminderen ervan. Bedrijven hebben die sleutel in handen, mits zij slim samenwerken in de keten en gezamenlijke verantwoordelijkheid dragen. Hoe kijkt Milgro naar verspilling?
Wat is voedselverspilling?
Er is sprake van voedselverspilling als voedsel dat is bedoeld voor menselijke consumptie hiervoor niet wordt gebruikt. De ladder van Moerman definieert een aantal treden van verwaarding van voedsel, waaronder doneren, als veevoer inzetten, vergisten, composteren, verbranden en storten of lozen. Nauwgezet weten wat de oorzaak is van verspilling, is randvoorwaardelijk voor het aanpakken en terugdringen ervan.
Verspilling door de gehele productieketen
De oorzaken van verspilling zijn overal in de keten te vinden; al vanaf de inkoop van grondstoffen en hoe deze grondstoffen worden aangevoerd en aangeleverd, via de productie, de verpakking tot en met de consumptie. Voor de inkoop sturen leveranciers in de regel goed op hoe ze hun grondstoffen aanleveren, en in welke verpakkingen. De juiste volumes aan grondstoffen aanleveren in standaard verpakkingen die eenvoudig opnieuw te gebruiken zijn, minimaliseert verspilling.
In de productieprocessen komt eveneens verspilling voor. Bijvoorbeeld door net afwijkende gewichten, breuk of snijverlies. Veel bedrijven hebben slimme oplossingen om de door snijverlies overgebleven grondstoffen of halffabricaten opnieuw het productieproces in de sturen, waardoor verspilling door snijverlies in dit deel van de keten tot een minimum beperkt blijft.
Een andere oorzaak van verspilling in het productieproces is een niet sluitende afstemming tussen producent en afnemer. Zo worden strenge eisen gesteld aan de uiterste houdbaarheidsdatum van een product. Wanneer een producent hier niet aan kan voldoen, of een afnemer geen afwijking accepteert, blijven producten liggen, waardoor het risico op verspilling ontstaat. Ook strenge eisen aan kwaliteit of esthetiek kunnen verspilling in de hand werken. Zo komt het voor dat verse producten die er nét iets anders uitzien, niet door een retailer worden ingekocht. Het is belangrijk dat producent en afnemer samen ketenverantwoordelijk nemen om verspilling in dit gedeelte van de productieketen te minimaliseren.
Ketenverantwoordelijkheid nemen om verspilling bij de consument terug te dringen
Er zijn gelukkig steeds meer initiatieven om dit soort producten te behouden voor menselijke consumptie. Denk bijvoorbeeld aan Too Good To Go, een platform dat niet alleen door consumenten, maar ook door producenten, retailers en horeca worden gebruikt. Of aan InStock. Dit is een groothandel die goede verse producten verkoopt die anders worden weggegooid. Een kromme komkommer kan prima in een broodje gezond worden verwerkt, een fruitsalade proeft niet anders met stukjes rechte banaan erin. Ook bestaan steeds meer producten die vervaardigd zijn uit reststromen, bijvoorbeeld bier van oude boterhammen, of verse pastasaus van doorgedraaide tomaten.
Leveringszekerheid en overproductie
Verspilling door overproductie komt helaas nog te vaak voor. Om een afnemer leveringszekerheid te bieden, bestaat het risico dat een producent te veel volume gaat produceren, waardoor producten in de schappen blijven liggen en de consument niet bereiken. Bij levering aan online retailers is dit risico kleiner; zij hoeven niet continu volle schappen te hebben, en kunnen daardoor gerichter hun aanbod afstemmen op de vraag van de consument. Ook hierbij geldt dat producenten, leveranciers, retailers en andere ketenpartners samen de verantwoordelijkheid moeten nemen voor de verspilling die bij de consument kan plaatsvinden. Dat scheelt verspilling in het productieproces, en zeker ook bij de consument.
Meer intelligentie over consumentengedrag is nodig
Het is cruciaal dat het bedrijfsleven collectief meer helderheid krijgt over het gedrag van consumenten over wanneer zij welke behoeften hebben. De intelligentie over consumentengedrag zal moeten toenemen. Met die intelligentie kunnen andere keuzes worden gemaakt, of innovaties worden bedacht om verspilling tegen te gaan. Een voorbeeld hiervan is het aanbieden van vers ingevroren brood in de supermarkt, waardoor brood niet na een dag hoeft te worden weggegooid.
De grootte van en het soort verpakking spelen eveneens een rol in het terugdringen van verspilling. Het spanningsveld tussen duurzaamheid aan de ene kant en voedselverspilling aan de andere zorgt ervoor dat verpakkingskeuzes niet bepaald eenvoudig zijn. Hoe minder plastic verwerkt is in de verpakking, hoe beter voor het milieu. Echter vergroot dit het risico dat producten sneller bederven. Het is een goed teken dat de ontwikkelingen rond biobased, gerecycled en biologisch afbreekbaar plastic verpakkingen elkaar razendsnel opvolgen. Producenten adopteren deze duurzame verpakkingsinnovaties gretig.
Ieder bedrijf dat direct met consumenten communiceert, heeft de taak en verantwoordelijkheid om consumenten te helpen om minder te verspillen. Dat kan met goede voorlichting, zoals bijvoorbeeld op het verschil tussen een THT (tenminste houdbaar tot) en TGT (te gebruiken tot) datums. En slimme verpakkingskeuzes. Als verpakkingen met gemakkelijk scheidbare mono-materialen worden vervaardigd, worden consumenten met de juiste instructie geholpen om beter te scheiden.
Slimme verpakkingskeuzes en kennis van de recyclingmarkt
Ook rond productverpakkingen is het belangrijk dat producenten, retailers en andere ketenpartners de handen ineen slaan. Dit is nodig om gezamenlijk inzicht te krijgen in en kennis te vergaren over de recyclingmarkt. Het bedrijfsleven moet weten wat de mogelijkheden zijn voor het recyclen van productverpakkingen. Kan een verpakking überhaupt worden gerecycled, en zo ja hoe, chemisch of mechanisch? Is er al een afzetmarkt voor een bepaald type plastic in de recyclingmarkt? En wat kost het aan energie om een bepaalde stroom plastic productverpakkingen te recyclen? Coördinatie op dit deel van verspilling is nodig. Dit vraagt om een overheid die regie voert en mee-investeert in de beste ontwikkelingen op het gebied van plastic recycling.
Tips voor treffende maatregelen tegen voedselverspilling op de werkvloer:
- Door middel van technologie, slimme camera’s en meetsystemen identificeren waar food waste uit bestaat. Zo wordt inzichtelijk welke producten worden weggegooid, wat het weegt en hoeveel dat kost.
- Het blijkt dat herkenbare kleuren en iconen het beste helpen bij het scheiden van afval. Dus, blauw voor papier. En groen voor gft. Probeer dus niet met eigen huisstijl of zelf bedachte iconen afval scheiden te stimuleren. Scheiden maak je ook makkelijker door de scheidingsbakken dichterbij en restafvalbakken juist het verste weg te plaatsen
- Controle helpt; als de facilitair dienstverlener op de werkvloer aanwezig is, zichtbaar de verschillende fracties ophaalt én medewerkers aanspreekt op hun gedrag, stuwt dit het scheidingspercentage omhoog.
- De rol van duurzaamheidsmanager is belangrijk. Die maakt de effecten van betere afvalscheiding op de werkvloer zichtbaar.
- Milgro geeft trainingen en zet gamification om het scheidingspercentage te verhogen. Met effect: gemiddeld wordt de hoeveelheid ongescheiden afval bij Milgro’s opdrachtgevers met 30 tot 40 procent gereduceerd. Vele miljoenen kilo’s aan grondstoffen worden zo gered uit de verbrandingsoven.
Waarom voedselverspilling tegengaan?
De Verspillingsvrije Week is bedoeld om verspilling in alle schakels van de keten terug te dringen, van productieproces tot aan het consumentengedrag. Gezamenlijk bereiken we meer. We kunnen, als we er samen de schouders onder zetten, van Nederland één van de eerste landen maken die voedselverspilling met de helft weet terug te dringen. Daarmee dragen we bij het behalen van Sustainable Development Goal 12.3 en houden we jaarlijks 1 miljard kilo goede voeding binnen de keten.
Daarnaast behalen we hiermee een aanzienlijke CO2-reductie. Rabobank heeft berekend dat als we dit doel halen, we onze footprint met 3,1 miljoen ton CO2-equivalent per jaar verlagen. Dit staat gelijk aan een jaar lang 666.000 personenauto’s niet laten rijden. De universiteit van Wageningen rekende de waarde uit van al het in Nederland verspilde voedsel per jaar: 4,4 miljard euro! Voedselverspilling tegengaan is goed voor de wereld, én voor de portemonnee.
Milgro en voedselverspilling
De strijd tegen verspilling begint met weten wat er in de containers en in de afvalbakken zit: grip op afval. Het digitaliseren van het afvalproces zorgt voor inzicht in wat afval is en welke stromen dit zijn. Zo is ook te zien of de stromen goed gescheiden worden. Wanneer een bedrijf eenmaal een goed beeld heeft van de omvang van de verschillende stromen en de oorzaken van verspilling, kunnen de afvalprocessen worden geoptimaliseerd en kan verspilling worden teruggedrongen. Bedrijven zijn met de juiste tools en ondersteuning in staat analyses te maken van de data van hun afvalstromen, om vervolgens effectieve maatregelen te treffen. Van grip op afval naar grip op verspilling.
Milgro's methodiek start met de focus op de output; grip krijgen op het afvalproces. Dit levert het inzicht waarmee het proces wordt geoptimaliseerd en verspilling wordt teruggedrongen. Voor Milgro is dit een stap naar het uiteindelijk doel: een circulaire bedrijfsvoering implementeren, waarin we grondstofketens sluiten op een manier waar earth and earn met elkaar in balans zijn.
Toe aan een eerste stap?
Ontbreekt het u aan voldoende inzicht om afvalstromen te beheren en de regie te voeren over het gehele afvalproces? Wanneer u exact wilt weten waar uw organisatie staat en wilt monitoren en rapporteren op resultaat, dan is digitaliseren de uitkomst.
Op de hoogte blijven?
Regelmatig publiceren wij artikelen en blogs over digitaliseren van het afvalproces, inzicht in afval en grondstofstromen en de circulaire economie. Op de hoogte blijven? Volg ons op LinkedIn.
