Recycling is een alom bekend begrip. Hoewel het een vaste waarde heeft op de R-ladder, staat recycling niet aan de top van de ladder. Wat zegt dit over de efficiëntie van recyclen? En wat biedt het uw organisatie op weg naar een circulaire bedrijfsvoering? In deze blog gaan we hier verder op in en bespreken we zowel de voor- als de nadelen.
Nadelen van recycling
Hoewel recycling een belangrijke rol speelt in het streven naar circulariteit, kent het proces ook nadelen. Hieronder bespreken we de belangrijkste uitdagingen en beperkingen van recycling.
Recycling is te vaak nog downcycling
Hoewel veel producten als recyclebaar worden bestempeld en dit vaak wordt gepresenteerd als een duurzame keuze, is de realiteit niet altijd zo rooskleurig. In de huidige praktijk van afvalverwerking en recycling gebeurt het regelmatig dat een recyclebaar product niet tot een gelijkwaardig product wordt verwerkt, maar tot een minder hoogwaardige variant. Dit fenomeen staat bekend als 'downcycling'.
Materiaaldegradatie
Dat brengt ons bij een tweede belangrijk punt: materiaaldegradatie. Zelfs onder ideale omstandigheden zal de kwaliteit van de meeste materialen afnemen tijdens het recyclingproces. Dit betekent dat oneindig recyclen voor de meeste materialen niet haalbaar is. De recyclingefficiëntie, de mate waarin recyclaat weer bruikbaar is voor nieuwe producten, is dus veelal te laag.
Recyclaat te weinig ingezet als nieuwe grondstof
Het gebruik van recyclaat in nieuwe producten valt vaak tegen. Neem bijvoorbeeld je nieuwe sportschoenen: slechts 20% van de veters bestaat uit gerecycled materiaal, bij wijze van spreken. Dit is natuurlijk een stap in de goede richting, maar uiteindelijk willen we toe naar producten die compleet circulair zijn.
Productdesign niet ingesteld op recycling
Veel producten zijn momenteel niet ontworpen met recycling in gedachten, wat leidt tot inefficiënte en laagwaardige recyclingprocessen. Neem bijvoorbeeld matrassen en elektronica, waarvoor nauwelijks nog recyclingoplossingen bestaan. Het is daarom belangrijk om producten te ontwerpen voor een lange levensduur en zodanig dat alle materialen aan het einde van die levensduur hoogwaardig gerecycled kunnen worden.
Kostbaar proces
Recycling is niet alleen een energie- en waterintensief proces, maar ook kostbaar. Deze aspecten zijn belangrijke factoren om mee te nemen in de overweging tot recycling. Soms kan een keuze voor een ander materiaal of een ander business model, zoals ‘product as a service’ of het verlengen van de levensduur door aanbieden van repair diensten, efficiënter zijn en relatief goedkoop ten opzichte van recycling.
Vervuiling
Sommige recyclingprocessen kunnen zelf vervuilend zijn, doordat ze leiden tot de uitstoot van broeikasgassen en watervervuiling. Deze negatieve milieueffecten moeten zorgvuldig worden overwogen wanneer we recyclingstrategieën beoordelen en implementeren.
Menselijk gedrag speelt mee
Het menselijke aspect speelt een cruciale rol in het recyclingproces. Of zoals Boris van der Ham, voorzitter van de vereniging van afvalbedrijven terecht opmerkt: ‘Recyclen lukt alleen als we afval goed scheiden en als de gerecyclede grondstoffen ook worden gebruikt’. Twee goede punten. Om op de eerste in te gaan; als afval verkeerd wordt gescheiden, kan dit leiden tot vervuiling van recyclebare materialen, wat het recyclingproces ineffectief of duurder maakt.
Marktwerking en de vraag naar recycled materiaal
Bij recycling ligt de focus vaak op de recyclebaarheid van producten en het scheiden van afvalstromen. Echter, de vraag naar gerecycled materiaal, oftewel recyclaat, sluit niet altijd aan bij het aanbod. Of zoals van der Ham stelt: Recycling lukt alleen als gerecyclede grondstoffen ook worden gebruikt.’ Veel bedrijven kiezen nog steeds voor virgin gewonnen materiaal in plaats van recyclaat. Deze onwenselijke situatie heeft verschillende oorzaken.
In sommige gevallen heeft het te maken met de kwaliteit van het recyclaat. Zo kan gerecycled plastic bijvoorbeeld in allerlei kleuren worden geproduceerd, behalve transparant. Iets wat voor marketingafdelingen soms toch een onoverkoombaar obstakel blijkt.
Ook speelt wetgeving en eisen op veiligheid een rol, waardoor de keuze voor recyclaat snel als minder gemakkelijke keuze wordt bestempeld. Toekomstige wetgeving, zoals de bijmengverplichting voor plastic, zal hier verandering in kunnen brengen. Die wetgeving wordt alleen pas tegen 2030 op EU niveau verwacht en loopt nog tegen bezwaren aan van oneerlijke concurrentie van bedrijven die zich niet aan de bijmengverplichting zouden hoeven houden.
De meest belangrijke oorzaak is echter de kosten. Op dit moment is virgin plastic bijvoorbeeld goedkoper dan recyclaat. Deze niet wensbare situatie wordt veroorzaakt door een enorm aanbod van nieuw plastic gemaakt in landen met goedkope brandstof, uit Rusland of schaliegasgebieden.
De voordelen van recycling
Ondanks de uitdagingen biedt recycling ook grote voordelen die een positieve bijdrage leveren aan het milieu en de economie. In dit deel belichten we de belangrijkste voordelen van recycling.
Bespaart virgin materialen en hulpbronnen
Recycling heeft ook veel succesverhalen. Glas is hier een uitstekend voorbeeld van; dit materiaal kan oneindig gerecycled worden zonder dat het inboet aan kwaliteit. Hoewel hergebruik altijd de voorkeur heeft, ook bij glas, omdat recycling veel energie kost, is het gebruik van recyclaat voor de productie van nieuw glas een veel betere optie dan het inzetten van virgin materiaal. Recycling vermindert de afhankelijkheid van natuurlijke hulpbronnen.
Besparing van energie
Het produceren van nieuwe producten uit gerecyclede materialen vergt over het algemeen minder energie dan het gebruik van nieuwe grondstoffen. Neem bijvoorbeeld het recyclen van aluminium blikjes; dit proces bespaart 95% van de energie die nodig zou zijn om nieuw aluminium uit bauxiet te produceren. Deze energiebesparing leidt tot minder CO2-uitstoot, vooral omdat veel energie wordt opgewekt door het verbranden van fossiele brandstoffen, wat CO2 vrijgeeft. Hoewel recycling veel voordelen biedt, is het belangrijk om kritisch te blijven en na te gaan of er niet een nog beter alternatief beschikbaar is.
Een goede stap naar Zero Waste
Recycling helpt de hoeveelheid restafval te verminderen die naar verbrandingsovens wordt gestuurd, wat een positieve invloed heeft op het milieu. Hierbij geldt de kanttekening dat het belangrijk blijft om continu te zoeken naar manieren om afvalstromen te verminderen en, indien dat niet mogelijk is, beter te waarderen en te benutten.
Lees ook
Wat is de definitie van zero waste?
Hoe vaker we het doen, hoe beter we erin worden
Innovaties worden vaak gedreven door vraag en volumes. Zoals eerder besproken, zijn er veel ontwikkelingen in recycling en staan er nog grote innovaties op stapel. Deze toekomstige doorbraken beloven de efficiëntie en effectiviteit van recyclingprocessen verder te verbeteren. Hoewel er vanuit beleid een toenemende vraag naar recyclaat te verwachten is, worstelen veel bedrijven momenteel nog met een te beperkte vraag.
Milgro’s visie op recycling
Milgro benadert recycling vanuit een data-gedreven perspectief. Deze kritische aanpak zorgt ervoor dat alle aspecten van de levenscyclus van een materiaal worden meegenomen voordat een keuze wordt gemaakt tussen recycling of een alternatief hoger op de R-ladder. Voor elke afvalstroom kunnen wij berekenen wat recycling betekent ten opzichte van het gebruik van virgin materiaal. Uit onze analyses blijkt steevast dat het vermijden van virgin grondstoffen altijd een positief eco-resultaat oplevert. We zien ook dat er grote verschillen zijn in de emissies die vrij komen in het recyclingproces, en de milieuvoordelen gekoppeld zijn aan het gebruik van secundaire materialen. Door onze in-house LCA-expertise en database op afvalstromen kunnen we de ecologische effecten van iedere keuze goed kwantificeren.
Onze data-gedreven aanpak zorgt ervoor dat we recycling zien als een middel, niet als een doel. Recycling is slechts één optie binnen de R-ladder die voor sommige materialen en producten heel wenselijk is, en voor andere minder effectief. Daarnaast zien we ook dat binnen eenzelfde verwerkingsmethode er verschillen zijn tussen recycling bedrijven in hun ecologische voetafdruk. Wij vinden het belangrijk om breed en feitelijk te blijven kijken naar circulaire oplossingen voor gebruikte grondstoffen.
Meer weten?
Wilt u meer weten over welke oplossing de beste is voor uw afvalstromen? En wat dit betekent voor uw CO2 impact? Bespreek de voordelen van ons dashboard in een vrijblijvende online demo.
