Eén van de afvalstromen die al jarenlang wordt ingezameld voor recycling is oud papier en karton, ofwel OPK. Het recyclen van deze productgroep is een goed alternatief voor de productie van nieuw papier en karton. In dit artikel duiken we dieper in de wereld van oud papier en karton. Ontdek wat er allemaal komt kijken bij de recycling daarvan en welke wetgeving hierbij geldt.
Wat is OPK-afval?
OPK-afval staat voor Oud Papier en Karton. Deze afvalstroom omvat alle soorten papier en karton die niet meer bruikbaar zijn. Denk aan kranten, tijdschriften, boeken, dozen en verpakkingsmateriaal. Dit afval is zowel uit huishoudens als uit bedrijven afkomstig.
Van pulp tot papier
Het is overal in ons dagelijks leven: papier. Van boeken, tijdschriften en kranten tot printpapier. Van toiletpapier, keukenpapier en verpakkingspapier tot etiketten en notitieblokken. De standaard voor hoogkwalitatief, veelzijdig papier is het zogenaamde virgin papier.
Virgin papier wordt 100% gemaakt van houtpulp, afkomstig van gekapte bomen. Het type boom dat hiervoor wordt gebruikt, bepaalt in sterke mate de papierkwaliteit. Iedere boom levert namelijk vezels van verschillende sterkte.
Zo leveren hardhouten bomen, zoals de eik en walnoot, kortere vezels op. Dit resulteert in zwakker papier. Toch wordt het hout van deze bomen veel gebruikt voor printpapier, omdat hierbij een gladder oppervlak ontstaat.
Hoge kwaliteit, hoge milieubelasting
De productie van 1 ton virgin papier vereist ongeveer 190 tot 200 m³ water. Daarnaast zijn er chemische processen nodig om de pulp te bleken en de gewenste papierkwaliteit te bereiken. Dit betekent dat de productie van het hoogkwalitatieve virgin papier een aanzienlijke milieubelasting met zich meebrengt.
Virgin papier is tot op heden de standaard voor normaal papier. Toch zijn er duurzamere opties te vinden, die minder water en chemische processen vereisen. Alternatieven zoals gerecycled papier helpen om de impact op het milieu te verminderen. Maar: voorkomen is beter dan genezen, aldus Milgro. Het verminderen van papiergebruik is daarom nog altijd de beste manier om milieu-impact te verlagen.
Karton
Karton, iedereen heeft er wel een beeld bij. Toch is het ene soort karton het andere niet. Er bestaan veel verschillende soorten. De productiewijze en de lengte van de papiervezels die daarbij gebruikt worden, bepalen de kwaliteit van het karton.
In tegenstelling tot de hardhout bomen die worden gebruikt voor het produceren van papier, zijn naaldhoutbomen perfect voor de productie van karton. Dat komt doordat deze bomen, zoals dennen en sparren, beschikken over langere, sterkere vezels. Dit maakt de houtpulp zeer geschikt voor het maken van bijvoorbeeld golfkarton.
Verschillende soorten karton
We zetten een aantal verschillende soorten karton op een rij.
- Golfkarton: het meest voorkomende type karton. U herkent dit aan de karakteristieke gegolfde binnenlaag tussen twee gladde buitenlagen. Deze kartonsoort treffen we veel in de vorm van dozen aan in de logistieke sector, omdat het uitermate geschikt is om goederen te distribueren. Golfkarton wordt onder meer gebruikt als verhuisdozen, als beschermende verpakking voor kwetsbare items en om andere consumentenproducten te verpakken, zoals elektronica en levensmiddelen.
- Grafisch karton: dit bedrukte karton wordt gebruikt voor grafische toepassingen. Denk daarbij aan harde kaften van boeken en tijdschriften, luxe verpakkingen voor parfums en sieraden, presentatiemateriaal en displays voor winkels of kaarten en uitnodigingen van hoge kwaliteit.
- Honingraatkarton: een zeer stevig karton, herkenbaar aan de zeshoekige honingraatstructuur. Het sterke materiaal wordt bijvoorbeeld gebruikt als isolatiemateriaal in de bouwsector of voor het verpakken van zware producten, zoals meubels en witgoed. U ziet het ook terug als versterking van pallets of in de vorm van lichtgewicht, maar sterke meubelstukken.
- Kraftkarton: een fijn soort karton, geproduceerd van ongebleekte houtpulp. Kraftkarton staat bekend om zijn sterke en duurzame eigenschappen. Zo wordt het ingezet als verpakkingsmateriaal in de voedingsindustrie. Bijvoorbeeld in de vorm van zakken voor meel, suiker en koffie, maar ook als boodschappentas of draagzak.
- Fotopapier-karton: dit speciale karton bevat een coating die geschikt is voor het afdrukken van foto’s. We zien deze kartonsoort dan ook terug in de vorm van fotoprints, fotoalbums, posters, flyers, brochures of verpakkingen die een hoge kwaliteit afdruk vereisen.
Waarom is recycling van OPK belangrijk?
Het recyclen van OPK is vooral belangrijk vanwege de volgende twee redenen. Allereerst neemt de roep naar alternatieven voor plastic steeds meer toe. Daardoor worden plastic verpakkingen steeds vaker ingeruild voor oplossingen van papier. Dit betekent echter dat de vraag naar papier direct toeneemt. De productie van nieuw papier leidt vervolgens tot meer druk op ontbossing.
Door papier te recyclen, kunnen we flink besparen op energieverbruik en het uitputten van natuurlijke hulpbronnen. Met iedere ton papier die we recyclen, besparen we veel bomen, water en energie.
Elke ton papier die we besparen is genoeg om een gemiddeld huishouden zes maanden lang van stroom te voorzien en vermindert de uitstoot van CO2.
OPK recyclen: voor- en nadelen
De aard van papier en karton maakt het materiaal zeer geschikt voor recycling. Het is echter geen oneindig proces. Papiervezels kunnen gemiddeld tot 7x gerecycled worden, voordat ze aan kwaliteit verliezen. Bij de recycling van papier wordt altijd een kleine hoeveelheid virgin pulp toegevoegd om het papier te versterken.
Een nadeel van OPK recycling is dat er veel water en chemische middelen nodig zijn tijdens dit proces. Dat geldt vooral voor papier, omdat dit van inkt vrijgemaakt moet worden. Daarnaast moeten we ook blijven kijken naar de totale impact van recycling. Hoe gaat de verwerkende partij om met energie, water en transport? Deze cijfers moeten allemaal meegenomen worden in de afweging voor de juiste verwerker.
Milgro beschikt over een netwerk van verwerkers met een duurzame recyclingmethode. Zij maken bijvoorbeeld bewuste keuzes op het gebied van transport, groene stroom en duurzame innovaties. Dit helpt om de verwerking van OPK zo duurzaam mogelijk te laten verlopen.
Innovaties recycling van papier en karton
Steeds vaker worden er innovatieve oplossingen gevonden rondom de recycling van OPK. Zo bewijst recent onderzoek van TU Graz in Oostenrijk dat kartonvezels in plaats van 7 keer tot wel 25 keer kunnen worden hergebruikt. Dankzij het gebruik van een innovatieve machine rekt een Duitse verwerker dit aantal zelfs op naar 40 keer hergebruik.
Ook is er onderzoek naar verpakkingen met minder vezels door alternatieven voor houten papiervezels, zoals stro of zeewier in te zetten. Het doel hiervan is CO2-uitstoot verminderen. Tegelijkertijd is er bij dit onderzoek aandacht voor de sterkte van vezels en het aantal keer dat deze gerecycled kan worden.
Ontinkten is een belangrijke stap in de recycling van papier. Hierbij worden inkt en coatings verwijderd, waardoor een schonere pulp wordt gecreëerd voor recycling. Innovaties op het gebied van ontinkting technologieën maken het mogelijk om inkt efficiënter van papier te verwijderen. Zo ontstaat er een hogere kwaliteit gerecycled papier dat geschikt is voor uiteenlopende toepassingen.
Tot slot is er onderzoek gedaan naar mogelijke toepassingen van 3D-printtechnologie. Door gerecyclede papiervezels om te zetten in printbare filamenten, kan deze technologie papierafval omzetten in waardevolle 3D-geprinte producten.
OPK-afval: wet- en regelgeving
Nederland heeft geen landelijke wetgeving over OPK-afval. De verantwoordelijkheid voor de inzameling en verwerking van oud papier en karton ligt bij gemeenten.
Als onderdeel van de Vlarema wetgeving, stelt de Belgische overheid de recycling van oud papier en karton verplicht. Vlaamse bedrijven moeten een contract afsluiten met een bij de OVAM geregistreerde verwerker. Daarnaast zijn ze verplicht tot rapportage over hun afvalstromen, dus ook OPK.
In de EU geldt steeds strengere regelgeving voor het recyclen van verpakkingsmateriaal. Dat heeft ook gevolgen voor OPK. Zo moeten kartonnen bekers vanaf 2024 voor 90% hoogwaardig gerecycled worden. In tegenstelling tot plastic wegwerpverpakkingen, blijven 100% papieren bekers en wegwerpverpakkingen toegestaan.
Lees ook
SUP-wetgeving
Inzicht in uw OPK? Meten is weten
Milgro meet de CO2-impact per verwerkingsmethode voor alle afvalstromen, dus ook voor oud papier en karton. Hierin nemen we de brede blik: we kijken met onze meting naar de impact over de hele levenscyclus van de afvalstroom. Eerder schreven we al een artikel over de echte CO2-impact van papiergebruik en drie strategieën om deze te verkleinen. Lees het artikel hier.
Ook inzicht in de CO2 impact van uw papier of karton
We laten u graag zien wat ons dashboard voor u kan betekenen voor inzicht in kosten, verwerkingsmethoden en co2 impact. Meer weten? Boek een vrijblijvende demo.
