Het aantal rekenmethodieken voor duurzaamheid nam de afgelopen 20 jaar een enorme vlucht. Met de toename van de kwantitatieve duurzaamheidsinformatie groeien ook de dilemma’s. Volgens Nienke Keen van Milgro is meten niet altijd automatisch weten. Ze vraagt aandacht voor de morele keuzes achter de cijfers.
Inmiddels is er voor ieder ecologisch of sociaal thema wel een meetmethodiek beschikbaar, de een wat verder doorontwikkeld dan de ander. Dat is natuurlijk goed nieuws, als je uitgaat van het alom bekende ‘meten is weten’ principe. Een principe dat ook de kern van Milgro raakt. Wij werken vanuit de overtuiging dat het hebben van inzicht op ecologische effecten automatisch een verantwoordelijkheid met zich meebrengt.
Maar met die toenemende hoeveelheid data en duurzaamheidsinformatie komt ook nadrukkelijk de complexiteit van onze mondiale duurzaamheidsopgave aan het licht. Bovendien kunnen uitkomsten voor dilemma’s zorgen. Of tot onlogische of zelfs immorele beslissingen leiden.
Wij werken vanuit de overtuiging dat het hebben van inzicht op ecologische effecten automatisch een verantwoordelijkheid met zich meebrengt.
Neem de afvalverwerker met een doelstelling om zijn CO2-uitstoot terug te dringen. Die zou, in zijn streven de doelstelling te behalen, zomaar eens zijn afval kunnen gaan storten, omdat dat voor de minste uitstoot zorgt vergeleken met de uitstoot die gepaard gaat met het willen hergebruiken en recyclen van materialen.
Neem de elektronica-onderneming die haar producten wil verbeteren, en zo de levensduur ervan verlengt. Dat is een stap naar circulair, maar de CO2-uitstoot per product gaan wel omhoog. Hoe moet de onderneming hiermee omgaan.
Of neem het bedrijf dat aan de CSRD-rapportageverplichting wil voldoen. Dat wil enerzijds investeren in een goed managementsysteem en effectieve rapportagetools. En anderzijds wil doorpakken op innovatie. Hoe zorg je voor het juiste detailniveau voor het maken van de juiste strategische keuzes? En hoe zorg je ervoor dat het middel niet het doel wordt?
Die dilemma’s hebben een groot risico: vertraging in het vergroenen van onze planeet. En juist dát moeten we collectief zien te voorkomen. De urgentie voor het toekomstbestendig, natuurinclusief én eerlijk maken van onze economie is groot en vraagt om actie en integer handelen.
In ons werk merken we geregeld dat organisaties die door de complexiteit en verwevenheid van alle transities en de veelheid van data op dilemma’s stuiten. En dan stilstaan. We komen ook berekenende organisaties tegen. “Ons bedrijf opereert keurig binnen de milieunormen hoor.” Daarvan kun je je ook afvragen: is dit afdoende en werkelijk duurzaam?
Belangrijk is om te beseffen: niet alles is meetbaar. En iedere KPI vertegenwoordigt slechts een deel van de totale verduurzamingsopgave. We zullen ons door de verschillende transities moeten navigeren. Zuinige omgang met grondstoffen vraagt soms om andere keuzes dan het terugdringen van broeikasgassen. Aandacht voor circulariteit botst in bepaalde gevallen met het streven naar CO2-reductie.
Daarbij moeten we accepteren dat de realiteit altijd complexer is dan welk meetsysteem dan ook. De complexe werkelijkheid vraagt om integriteit in handelen. Dat moet binnen organisaties goed worden geborgd. Gelukkig vraagt de maatschappij, in het bijzonder de jongere generatie in toenemende mate om ondernemingen die eerlijk en integer handelen.
De milieubewuste jongere generatie, de generatie die nu in opstand komt tegen bedrijven die het milieu schaden, verzet zich niet tegen een kpi die net niet of net wel gehaald is. Deze jongeren vragen zich in bredere zin af: staan we straks aan de goede kant van de geschiedenis? Dat is een vraagstuk dat verder gaat dan de cijfers. Dat gaat over de morele keuzes achter alle berekeningen.
Of dan de oproep is: stop met rekenen? Helemaal niet. Je moet blijven rekenen. En goed en gedegen ook. Maar tijdens dat diepgravende werk moet je ook geregeld uitzoomen. Om te beoordelen of je je niet blind staart op de cijfers. Of je de cijfers echt nodig hebt om actie te ondernemen. Of je voldoende rekening houdt met de complexiteit van alle transities in samenhang. En of je integer blijft ondernemen.
