De Ladder van Lansink is sinds de invoering in 1979 dé standaard voor de afvalhiërarchie. De introductie ervan was een grote stap voorwaarts en leidde toentertijd tot nieuwe inzichten rond afvalbeheer. Maar is Lansinks Ladder nu nog steeds van waarde, met name op de weg naar een circulaire economie? Het korte antwoord is: jazeker, met name vanwege de eenvoud en de praktische toepasbaarheid van het model. In dit artikel krijgt u tekst en uitleg, zodat u ook inzicht krijgt in wat de Ladder van Lansink voor uw bedrijf kan betekenen.
Wat is de Ladder van Lansink?
De Ladder van Lansink is een model voor de verwerking van afval. Daarvoor geeft de Ladder een voorkeursrangorde: preventie en hergebruik zijn het meest wenselijk, en verbranden en storten het minst. Het model werd in 1979 geïntroduceerd, en in 1993 opgenomen in de Wet milieubeheer (de basis voor het LAP (Landelijk Afval Plan).
De Ladder van Lansink is vernoemd naar Tweede Kamer-lid Ad Lansink, die zich als biochemicus vóór 1979 al bezighield met afval.
Wat doet de Ladder van Lansink?
De Ladder van Lansink zorgde vanaf de introductie in 1979 voor nieuwe inzichten rond afvalbeheer. Het model geeft u vandaag de dag nog steeds snel en duidelijk inzicht in waar u staat op het gebied van afvalverwerking in uw bedrijf.
Daarnaast is het model heel pragmatisch: u kunt het gebruiken om (kleine) stappen te nemen naar meer duurzaamheid en circulariteit in uw afvalverwerking.
Zo stimuleert de Ladder van Lansink preventie van afval (dus zorgen dat iets geen afval wórdt), of – als iets tóch afval wordt – een duurzamere manier van verwerken.
Dankzij de eenvoud en praktische toepasbaarheid werd het model zowel nationaal als internationaal de geaccepteerde voorkeursrangorde voor de verwerking van afval.
De treden van de Ladder van Lansink
De treden van de Ladder van Lansink zijn:
Preventie
Preventie is de hoogste trede van de Ladder van Lansink, en betekent: zorgen dat er geen afval ontstaat.
Hergebruik
Hergebruik betekent: een product herhaaldelijk gebruiken voor hetzelfde doel
Recycling
Recycling betekent: uit oude producten of verpakkingen grondstoffen terugwinnen. Daarmee kunnen dan nieuwe producten of verpakkingen gemaakt worden.
Energie
Energie betekent: uit niet-herbruikbaar afval energie winnen, zodat die gebruikt kan worden als brandstof om energie op te wekken. Maar ook: de energie gebruiken om nieuwe brandstoffen te maken.
Verbranden
Verbranden betekent: afval verbanden, zonder dat er noodzakelijk energie teruggewonnen wordt.
In de circulaire economie is verbranden zonder terugwinning ondenkbaar. In Nederland komt het daarom al niet meer voor; afvalenergiecentrales wekken altijd energie op wanneer zij afval verbranden.
Storten
Storten betekent: afval ergens dumpen, zonder dat er ook maar iets uit teruggewonnen wordt, op welke manier dan ook. Denk aan de vuilnisbelt van vroeger.
In de circulaire economie is storten zonder terugwinning ondenkbaar. In Nederland komt het daarom al niet meer voor – op kleine uitzonderingen na.
Het verschil tussen de Ladder van Lansink en de ‘R-ladder’
De Ladder van Lansink is een heel ander model dan de veel recentere R-ladder. Hoewel ze in eerste oogopslag op elkaar lijken, zijn er grote verschillen.
Misschien het grootste verschil tussen beide is dat de R-ladder een circulair afvalmodel is, en de Ladder van Lansink een lineair afvalmodel:
- Bij de R-ladder is het doel dat grondstoffen in de keten blijven, oftewel nieuwe grondstoffen worden. Zodat er uiteindelijk geen afval meer ís.
- Bij de Ladder van Lansink is het doel afval zo duurzaam mogelijk te verwerken. Grondstoffen bewegen zich in één lijn van product naar afval. Daarom staan ‘storten’ en ‘verbranden’ nog op deze ladder; 2 manieren van afvalverwerking die geen optie zijn in een circulaire economie.
Onderstaande afbeelding laat het verschil mooi zien:
- Een ander verschil is dat de R-ladder nadrukkelijk is ontwikkeld vanuit het grootse doel om ons hele afvalsysteem te veranderen, van lineair naar circulair.
De Ladder van Lansink in de circulaire economie
Het spreekt voor de kwaliteit en kracht van Lansinks Ladder dat die vandaag de dag nog steeds gebruikt wordt. Maar wat is dan de plaats en waarde van het model in (de weg naar) de circulaire economie? Want het model op zich is niet circulair ingericht. Dat bespreken we hieronder.
Lansink in een circulair jasje
Kunnen we de Ladder van Lansink allereerst ombouwen en in een circulair jasje steken? Ja, dat kan. Dan moeten we kijken naar de onderste en bovenste treden van de Ladder:
- Onderaan trekken we de grens bij ‘Recycling’. Alles daaronder is niet circulair, omdat de grondstoffen na eenmalig gebruik niet meer in te zetten zijn. Dit geldt zelfs voor de trede ‘Energie’.
- Bovenaan is de hoogste trede ‘Preventie’. Maar vanuit circulair perspectief willen we verder kijken. Want hoewel recycling een goede oplossing kan zijn, onslaat dit ons niet van de verplichting om verder te kijken naar alternatieven. Bijvoorbeeld hoe een ander ontwerp of keuze van materiaal van invloed kan zijn op het voorkomen van afvalstromen. Of het zo hoog mogelijjk verwaarden van die stromen. Daarom breiden we de Ladder, graag uit met een aantal extra treden. Die geven het streven naar het verlengen van de levensduur van grondstoffen goed weer, zoals Rethink, en Reduce.
Begrijpelijk en pragmatisch
In vergelijking met de R-ladder is de Ladder van Lansink heerlijk begrijpelijk en pragmatisch. Waar staat u nu, waar wilt u heen en wat is mogelijk? Niet elk bedrijf is in de positie om grote stappen op de ladder te maken om dat dit soms systeemverandering vereist. Het model van Lansink geeft u ook de mogelijkheid om relatief snel stappen te maken, zonder dat u uw het hele afval-, inkoop- of transportsysteem hoeft aan te passen. Natuurlijk moeten we het grote perspectief van een volledige circulaire economie niet uit het oog verliezen. Maar soms is het al prachtig om van ‘Energie’ naar ‘Recycling’ te gaan. Ook kleine stapjes onder aan de ladder kunnen een grote impact hebben en het verschil maken.
Nog steeds van waarde
Ad Lansink ontketende in 1979 een afvalrevolutie met zijn model, die tot op de dag van vandaag voortduurt. Zonder zijn Ladder was de R-ladder er misschien ook wel nooit geweest, en waren we veel minder ver op het pad naar circulariteit. Zo is het model dus nog steeds van waarde.
Waar staat u op de Ladder van Lansink?
De Ladder van Lansink én de R-ladder zijn prachtige theoretische modellen op weg naar een circulaire economie. Tegelijkertijd moeten we blijven beseffen dat het ‘slechts’ theorieën zijn. Ze helpen ons groots te denken, maar op zichzelf veranderen ze de wereld niet.
Samen veranderen we de wereld, door pragmatisch aan de slag te gaan: waar staat u nú op de Ladder van Lansink, waar wilt u heen en hoe komt u daar? Om die vragen te beantwoorden, zijn de verschillende ladders prachtige hulpmiddelen.
Met de ladders aan de slag?
Wij hebben bijna 3 decennia ervaring op het gebied van afvalbeheer en -management en helpen u op uw tempo de afvalladder te beklimmen, op weg naar volledige circulariteit. Wilt u vrijblijvend kennismaken en sparren over uw kansen? Schroom dan niet en boek een vrijblijvende afpraak.
