Wereldwijd draait de werkplek erop: koffie. Het vormt de brandstof die onze werkdag aandrijft en helpt om onze bureautaken te voltooien. Maar met alle koffie op kantoor ontstaat ook een aanzienlijke hoeveelheid afval: stapels en stapels koffiebekers! Nog specifieker: wegwerpkoffiebekers. Vanwege de plastic coating kan uw koffiebeker terechtkomen in de plastic soep. Daarom verplicht de overheid (voorlopig*) vanaf 1 januari 2024 het hergebruik van koffiebekers op kantoor, in de keet, kantine, fabriek of bedrijfsruimte.
*Gaat de verplichting door?
De verplichting is nog niet in steen gebeiteld. Er is een motie ingediend in de Tweede Kamer om deze verplichting te laten vervallen, waarop nog geen reactie is gekomen. Gezien het lopende formatieproces, kan dit nog even op zich laten wachten. Totdat er meer duidelijkheid is, gaat de verplichting gewoon in. Het ILT (Inspectie Leefomgeving en Transport) zal echter niet handhaven, maar gedogen tot nader order. Meer weten over de wetgeving en hoe je toch voor de beste toekomstbestendige optie kunt kiezen? Lees dan verder in ons blog.
Waar het begon: uitdagingen van koffiebekers
Sinds 2017 focust de Europese Unie enorm op het terugdringen van Single Use Plastics (SUP), zoals koffiebekers, bestek en rietjes. “Elke dag gooien we alleen al in Nederland 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen weg, na eenmalig verbruik,” stelde staatssecretaris Heijnen. “Er is een ommezwaai nodig van wegwerp naar hergebruik. Veel ondernemers zijn hier al goed mee bezig. Zo voorkomen we plastic soep, gaan we zorgvuldiger om met grondstoffen en laten we een schonere wereld achter.”
Om de benodigde ommezwaai teweeg te brengen, stelt de Europese Unie per 1 januari 2024 nieuwe wetgeving in:
- Voor werkruimtes vormen herbruikbaar servies, bestek en bekers het uitgangspunt.
- Ondernemers worden verplicht om herbruikbare initiatieven aan te bieden aan hun klanten.
- Bedrijven moeten aantoonbaar minimaal 75% in 2024 en 90% in 2027 van de ingekochte wegwerpbekers hoogwaardig recyclen of hergebruiken.
Al sinds 2021 zijn er diverse maatregelen tegen SUP ingevoerd. Zo zijn plastic wegwerptasjes niet meer gratis. En sinds 1 juli 2023 heffen ondernemers een bedrag op wegwerpverpakkingen bij consumpties voor onderweg. Daarop is overigens flink wat kritiek vanuit de Tweede Kamer, de horeca en zelfs milieuorganisaties. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) geeft aan dat de toeslag op wegwerpverpakkingen “niet te handhaven, fraudegevoelig en niet goed uitvoerbaar” is.
De Europese Commissie heeft aangegeven dat ze de kritiekpunten ter harte neemt. De Commissie zal de richtlijn in de toekomst evalueren en indien nodig bijstellen.
Uitdagingen koffiebeker op de werkplek
Hergebruik van koffiebekers op de werkplek is de volgende stap in het terugdringen van SUP. Daarbij spelen drie uitdagingen een rol:
- Gemak: het gebruik van wegwerpkoffiebekers is vaak het resultaat van gemakzucht. De bekers zijn direct beschikbaar, vereisen geen schoonmaak en worden na gebruik eenvoudig weggegooid. Herbruikbare koffiebekers moeten regelmatig worden meegenomen voor reiniging. Dat kan als onhandig worden ervaren, waardoor werknemers minder gemotiveerd zijn om over te stappen op herbruikbare koffiebekers.
- Cultuur: in de meeste bedrijfsculturen zijn wegwerpkoffiebekers de norm. Omdat nooit werd aangemoedigd tot hergebruik van bekers, kan het lastig zijn om een gedragsverandering te realiseren. Daarom moeten herbruikbare bekers als de standaardkeuze binnen iedere kantoorcultuur worden aangeboden.
- Gebrek aan inzamelbakken: op veel werkplekken ontbreken gespecialiseerde inzamelbakken voor wegwerpkoffiebekers. Daardoor kunnen de bekers niet op grote schaal gescheiden worden en belanden ze vaak in het restafval.
Koffiebekers op de werkplek? Dit zijn de mogelijkheden
Doordat de nieuwe wetgeving zich focust op kunststof verpakkingen voor eenmalig gebruik, heeft dit gevolgen voor iedere locatie waar koffie geserveerd wordt. Werkplekken zoals kantoren vallen daarbij onder “consumptie op locatie”. Daar is hergebruik de nieuwe norm. Hoe vaker een beker gebruikt wordt, hoe lager de ecologische impact per levenscyclus.
Bij herbruikbare koffiebekers vindt uitstoot van emissies plaats bij de productie van de koffiebeker en bij het afwassen ervan. Tips voor het zuinig omgaan met grondstoffen en milieu bij hergebruik van koffiebekers, zijn dan ook:
- Koffiebekers naar een externe waslocatie transporteren. Milgro heeft diverse contacten die deze services aanbieden. Meer weten? Maak gerust een vrijblijvende afspraak.
- Investeer in herbruikbare bekers Koop mokken in een tweedehandswinkel of gebruik de mokken die al aanwezig zijn.
- Was deze bekers in een vaatwasser. Controleer het energielabel van de vaatwasser, want deze zijn vaak verantwoordelijk voor veel emissies. Hoe professioneler de wasinstallatie, des te lager de eco-impact.
- Laat de vaatwasser draaien op windenergie of zonne-energie.
- Stimuleer hergebruik van dezelfde mok en ontmoedig werknemers om telkens een nieuwe mok te pakken. Spoel de beker eventueel tussendoor met koud water schoon.
Waarom staan wegwerpbekers niet in deze lijst?
Er is een beperkte uitzondering voor de recycling van wegwerpkoffiebekers: deze mogen alleen hoogwaardig gerecycled worden. Toch staat de wegwerpbeker niet in de lijst van mogelijkheden voor koffiebekers op kantoor. Dat komt omdat hoogwaardige recycling geen eenvoudig proces is.
Wat is hoogwaardige recycling?
We spreken van hoogwaardige recycling wanneer koffiebekers gerecycled kunnen worden tot nieuw verpakkingsmateriaal voor de voedselindustrie. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit stelt strikte normen aan materialen die in contact komen met voedsel. Zo moeten voedselverpakkingen de veiligheid van consumenten waarborgen en voorkomen dat er gevaarlijke stoffen in voedsel terechtkomen.
De nieuwe SUP-wet leidt ertoe dat kartonnen bekers met plastic coating niet meer aan deze eis voldoen. Deze bekers worden traditioneel verwerkt tot papierpulp voor hygiënepapier.
Handhaving
De handhaving van de SUP-wetgeving wordt uitgevoerd door het ILT, dat dwangsommen kan opleggen. Als u bekers wilt gebruiken die hoogwaardig verwerkt moeten worden, moet u eerst toestemming vragen bij het ILT. In uitzonderlijke gevallen wordt de toestemming verleend. Ook moet u een sluitende administratie bijhouden over de inkoopaantallen en gerecyclede bekers.
Tot slot is het ook belangrijk om uw mensen te informeren over de juiste manier van recycling. Een nette inzameling betekent: geen roerstaafjes, servetjes, klokhuizen en ander restafval in de wegwerpbekers stoppen. Zijn de koffiebekers toch te veel vervuild? Dan is er geen sprake van hoogwaardige recycling en gaat alle afval alsnog de verbrandingsoven in.
Impact mok versus wegwerp
Misschien vraagt u zich af hoe vaak een koffiebeker moet worden hergebruikt, voordat deze een lagere klimaatimpact heeft dan een wegwerpbeker. Naar het antwoord op deze vraag is veel onderzoek gedaan. Zo werd er in opdracht van UNEP en the Life Cycle Initiative in 2021 een meta-analyse uitgevoerd.
Het antwoord was niet eenduidig en varieert van 10 tot 670 keer gebruiken. De klimaatimpact is namelijk volledig afhankelijk van het type materiaal, het einde-levensscenario en de wasmethode van de bekers. Wel concludeerde het onderzoek dat een herbruikbare beker, onafhankelijk van het type materiaal, altijd een lagere klimaatimpact heeft dan een wegwerpkoffiebeker.
Welk materiaal koffiebeker moet ik kiezen?
Uit onderzoek blijkt dat Virgin polypropyleen de laagste milieu-impact heeft. Het lichtgewicht materiaal vereist weinig grondstoffen en kan hoogwaardig worden verwerkt. Dit terwijl bekers met gerecycled bronmateriaal, zoals koffieschillen, als minder milieuvriendelijk worden beschouwd vanwege hun hogere gewicht en CO2-uitstoot.
De ins & outs van herbruikbare bekers die moeten worden geretourneerd
- Herbruikbare bekers zijn over de gehele levensduur beschouwd goedkoper dan wegwerpbekers.
- In bekers van Polypropyleen blijven smaak- en geurstoffen hangen, in tegenstelling tot koffiebekers van glas of keramiek.
- Op de langere termijn heeft het afwassen van herbruikbare koffiebekers een hogere CO2-impact. Daarom is het verstandig om afwassen zoveel mogelijk te beperken of uit te besteden aan professionele faciliteiten.
- Zwaardere bekers van Polypropyleen, glas en keramiek worden door consumenten weer eerder bij de bar ingeleverd dan lichtere PP bekers, die sneller worden weggegooid.
Kritiek op de regelgeving rondom wegwerpplastic
De wetgeving rondom wegwerpbekers en koffiebekers op kantoor brengt veel teweeg. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) bleek al voor de invoering van de toeslag in 2023 een negatief oordeel uitgebracht te hebben. Toch werd de wet ingevoerd, tot grote onvrede van ondernemers. De Tweede Kamer riep al op om de toeslag af te schaffen, maar het demissionair kabinet wil hier geen gehoor aan geven. Op het moment van schrijven ligt er een motie om de verplichting te verwerpen. In het geval dat dit doorgang vindt, mogen koffiebekers nog, mits er een goed inzamellingsplan is. Ook wordt de definitie van 'hoogwaardige recycling' dan aangepast.
Wat adviseren wij?
Milgro vindt niet dat stoppen met deze regelgeving de oplossing is. We moeten door een periode heen waarin hergebruik geaccepteerd wordt als de nieuwe norm. En waarin de mogelijkheden en beperkingen van de regelgeving geoptimaliseerd moeten worden. Dat heeft tijd nodig. Wij geloven dat de wetten rondom SUP's een positief effect zullen hebben op de lange termijn. Wij adviseren onze klanten dus ook om scherp te kijken naar duurzame oplossingen voor koffiebekers.
Hoe kan Milgro helpen?
Wilt u goed voorbereid zijn op de nieuwe wetgeving? Start dan tijdig met een plan voor herbruikbare koffiebekers op kantoor. Milgro staat klaar om u daarbij te helpen:
- Kennis en advies over een Reuse statiegeldsysteem aan of Washing as a service.
- Kunt u echt niet anders dan wegwerpbekers gebruiken? Dan helpen wij graag bij een hoogwaardige recycling van uw koffiebekers.
Aan de slag met de koffiebeker?
Gaat u zelf aan de slag met de koffiebeker op kantoor? Drink dan lekker een kopje koffie of thee uit onze bekers! Onze experts bespreken graag alle mogelijkheden voor uw bedrijf. Daarbij kijken we verder dan alleen de koffiebekers.
