Ziekenhuisafval, zoals medisch afval en verpakkingsmaterialen, draagt voor een groot deel bij aan de CO2-uitstoot in Nederland, aangezien veel van dit afval in verbrandingsovens belandt. Door het ziekenhuisafval beter te scheiden, te verwerken en materialen te hergebruiken, kan de impact op het milieu aanzienlijk worden verminderd.
Green Deal Zorgt draagt bij aan het verduurzamen van de zorgsector en daarmee de klimaatdoelstellingen van Nederland. Inmiddels is versie 3 geïntroduceerd, maar wat zijn de belangrijkste verschillen met de eerdere versies? In deze blog nemen we u hierin mee. Van de eerste stappen in bewustwording van verduurzaming tot de concrete doelen van Green Deal Zorg 3.0.
Green Deal 3.0: wat eraan voorafging
De Green Deal Zorg is een initiatief van de Nederlandse overheid, in samenwerking met zorginstellingen, brancheorganisaties en maatschappelijke partners, met als doel de zorgsector in Nederland te verduurzamen. Dit stimuleert samenwerkingen tussen zorginstellingen, de overheid en andere stakeholders om gezamenlijk de duurzaamheidsdoelen te behalen en de ecologische voetafdruk van de sector te verkleinen.
Green Deal Zorg 1.0 werd in 2015 geïntroduceerd door het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, samen met zorginstellingen en brancheorganisaties. De focus lag op het creëren van bewustzijn en het opstarten van verduurzamingsinitiatieven. Het was het beginpunt voor samenwerking tussen zorginstellingen, overheden en andere betrokkenen om de ecologische voetafdruk van de sector te verkleinen.
Vanwege de behoeften aan verdere verduurzaming van de zorgsector en om voortgang te boeken op de ambities van de oorspronkelijke Green Deal, werd in 2018 Green Deal Zorg 2.0 geïntroduceerd. Deze borduurde vort op de eerste deal, met een bredere en diepere aanpak. Hierbij lag specifiek de focus op thema's zoals CO2-reductie, circulair werken, vermindering van medicijnresten en het stimuleren van gezonde leefomgevingen.
Belangrijkste veranderingen Green Deal Zorg 3.0 t.o.v. 2.0
Green Deal Zorg 3.0 bouwt verder op de fundamenten van 2.0, maar bevat een aantal belangrijke nieuwe elementen en doelstellingen die de zorgsector helpen nog duurzamer te worden. Waar Green Deal Zorg 2.0 zich vooral richtte op het opzetten van plannen en het vergroten van bewustwording rond verduurzaming, zet 3.0 een stap verder door concrete, meetbare doelen te stellen. De ambitie van 3.0 is aanzienlijk verhoogd met doelstellingen zoals 55% minder CO2-uitstoot in 2030 en volledige klimaatneutraliteit tegen 2050. Zorginstellingen moeten hierdoor sneller overschakelen op duurzame energiebronnen, hun energie-efficiëntie vergroten en bijdragen aan de circulaire economie.
Daarnaast legt 3.0 een sterke focus op circulaire zorg, met als doel 50% minder primair grondstoffengebruik tegen 2030. Waar 2.0 vooral gericht was op het belang van verminderd grondstofgebruik, zet 3.0 in op het hergebruiken en recyclen van materialen, waardoor kringlopen worden gesloten en afval maximaal wordt benut. Ook gezondheidspreventie krijgt een belangrijkere rol, waarbij duurzame keuzes binnen de hele zorgsector worden gestimuleerd om niet alleen gezondheidsproblemen te behandelen, maar ook actief gezondheid te verbeteren.
We zetten de belangrijkste wijzigingen op een rij:
- Concrete duurzaamheidsdoelen: 55% minder CO2-uitstoot in 2030 en klimaatneutraliteit in 2050.
- Circulaire zorg: Duidelijk meetbare doelen, zoals 50% minder primair grondstoffengebruik tegen 2030.
- Gezondheidspreventie: Grotere focus op het stimuleren van duurzame en gezonde keuzes in de zorgomgeving, zoals het aanbieden van biologische plantaardige voeding en het bevorderen van actieve mobiliteit zoals fietsen en wandelen.
- Klimaataanpassingen: Meer focus op het aanpassen van zorginstellingen aan de gevolgen van klimaatverandering, zoals het installeren van energiezuinige ventilatiesystemen.
De impact van Green Deal Zorg
De verschillende versies van de Green Deal Zorg hebben duidelijke impact gehad op de verduurzaming in de zorgsector. We nemen u mee in de tijdlijn en resultaten.
Green deal Zorg 1.0, geïntroduceerd in 2015, legde de basis voor bewustwording en zette de eerste stappen naar verduurzaming in de zorgsector. Het grootste resultaat van deze eerste versie was dat veel zorginstellingen begonnen na te denken over hun ecologische voetafdruk en het opzetten van verduurzamingsinitiatieven. Het zette de samenwerking tussen zorginstellingen en andere stakeholders op gang.
Green deal 2.0, geïntroduceerd in 2018, ging een stap verder door duidelijke thema's en actieplannen te formuleren, zoals CO2-reductie, circulair werken en het verminderen van medicijnresten in het milieu. Hierdoor werden er meetbare doelen en actiepunten gevormd, waardoor er daadwerkelijk vooruitgang werd geboekt. Veel zorginstellingen hebben CO2-reductieplannen opgesteld en er is meer aandacht gekomen voor duurzame inkoop en het terugdringen van afvalstromen. De focus op gezonde leefomgevingen heeft ook geleid tot verbeterde omstandigheden in ziekenhuizen en zorglocaties.
Vooruitzichten behalen doelstellingen Green Deal Zorg 3.0
Green Deal Zorg 3.0 heeft ambitieuze doelen om de zorgsector duurzamer te maken en loopt in 2026 af. Deze termijn geeft zorginstellingen, overheden en andere betrokken partijen de tijd om duurzaamheidsdoelstellingen te realiseren. Na 2026 zal er waarschijnlijk een nieuwe deal worden gerealiseerd, die voortborduurt op 3.0 en daarmee inspeelt op nieuwe ontwikkelingen en uitdagingen. Onderstaand vertellen we u graag meer over de vooruitzichten voor het behalen van de doelstellingen, rekening houdend met uitdagingen en positieve ontwikkelingen.
De uitdagingen
De verwerking van afval afkomstig van medicijnen, narcosegassen en wegwerpmaterialen zorgen voor veel vervuiling en verspilling van grondstoffen. Zo belanden bijvoorbeeld wegwerpmaterialen in de verbrandingsovens, wat CO2-uitstoot veroorzaakt. Het doel om in 2030 50% minder grondstoffen te gebruiken, is uitdagend door de afhankelijkheid van internationale leveranciers, hygiëne-eisen en kosten.
Daarnaast verbruiken ziekenhuizen aardgas voor verwarming en medische apparatuur, wat veel elektriciteit vergt. Ook op het gebied van recycling zijn er uitdagingen, omdat er in veel gevallen sprake is van gevaarlijk medisch afval, zoals naalden en besmette kleding. Waar operatiedekens vroeger werden gewassen en hergebruikt, worden nu vaak wegwerpproducten gebruikt, wat meer afval oplevert, maar wel aan de veiligheidsnormen voldoet.
De productie van medicijnen veroorzaakt wereldwijd veel CO2-uitstoot, ongeacht waar ze worden gemaakt. Hierbij zijn de chemische processen die worden gebruikt bij de productie van medicijnen vaak energie-intensief. Dit komt door complexe stappen, zoals synthese, verzuivering en verwerking, die vaak onder strikte gecontroleerde omstandigheden moeten plaatsvinden, zoals hoge temperaturen en druk.
Verschillen in milieuregels tussen landen zorgen voor extra vervuiling, die indirect aan Nederland wordt toegerekend. In sommige landen waar medicijnen worden geproduceerd, zijn minder strikte regels van toepassing voor de uitstoot en afvalbeheer. Dit betekent dat er meer CO2 wordt uitgestoten tijdens de productieprocessen, en schadelijke stoffen, zoals afvalwater of chemische restproducten, minder zorgvuldig worden beheerd. Als die medicijnen vervolgens worden geïmporteerd en gebruikt in Nederland, wordt de vervuiling indirect aan Nederland toegerekend, omdat Nederland profijt heeft van deze producten en deel uitmaken van de Nederlandse consumptie en gezondheidszorg.
Stappen die al zijn gemaakt
Green Deal 3.0 biedt veel kansen, waarnaast niet te vergeten dat er al een hoop stappen zijn gemaakt. Verschillende initiatieven binnen de sector laten al zien dat verbetering haalbaar is, zeker wanneer zorginstellingen, leveranciers en beleidsmakers samen optrekken.
Een belangrijke, veelbelovende ontwikkelingen is de toenemende inzet op circulaire zorg. Dit houdt in dat de zorg zich op het hergebruiken van materialen, het verminderen van afval, en het efficiënter inzetten van grondstoffen om de milieu-impact van de zorgsector te verkleinen. Door waardevolle samenwerkingen en innovaties wordt er steeds meer aandacht besteed aan het hergebruik van materialen, waardoor de afhankelijkheid van primaire grondstoffen (fossiele brandstoffen, metalen en nieuwe kunststoffen) afneemt. Denk hierbij aan nieuwe, duurzame alternatieven voor wegwerpmaterialen en het verbeteren van recyclingprocessen voor medisch afval.
Daarnaast hebben veel zorginstellingen al stappen gezet richting energie-efficiëntie. Met de overstap naar groene stroom en investeringen in duurzame technologieën, zoals zonnepanelen en energiezuinige apparatuur, wordt de CO2-uitstoot aanzienlijk worden verminderd. Ook zijn er steeds meer mogelijkheden om medische apparatuur efficiënter te gebruiken, bijvoorbeeld door slimme technologie en automatisering die apparaten automatisch uitschakelt wanneer ze niet in gebruik zijn. Daarnaast zorgt preventief onderhoud voor een langere levensduur en betere prestaties van de apparatuur, terwijl nieuwere, energiezuinigere modellen het verbruik terugdringen. Door betere planning en het delen van apparatuur tussen afdelingen kan het gebruik verder worden geoptimaliseerd, wat zowel energieverbruik als kosten bespaart.
Samenwerking BluetoGreen
Vanuit de intrinsieke motivatie om de zorgsector te verduurzamen, sloeg Milgro onlangs handen ineen met Blue2Green. Blue2Greens innovatieve techniek van decontamineren en recyclen stelt Milgro in staat haar opdrachtgevers in de zorgsector volledig te ontzorgen in het afvalmanagement. Door de samenwerking is er nu ook een oplossing voor moeilijk te verwerken infectieus medisch afval. Lees meer over hoe deze samenwerking bijdraagt aan duurzame oplossingen in de zorgsector.
Meer weten?
Wilt u aansluiten bij de Green Deal Duurzame zorg? Wij helpen u graag met de eerste stappen of verdere implementatie van duurzame oplossingen. In een vrijblijvende afspraak vertellen we u graag meer over hoe wij dit ook voor uw organisatie aanpakken.
