De nieuwe Europese duurzaamheidsrichtlijn, de Corporate Sustainable Reporting Directive (CSRD), gaat een steeds grotere groep bedrijven voorschrijven te rapporteren over duurzaamheidsthema’s. Om te bepalen over welke thema’s precies, geldt het principe van dubbele materialiteit. Maar wat is dat precies, en hoe maak je als bedrijf een afgewogen en onderbouwde keuze in al die verschillende duurzame onderwerpen? Het principe van dubbele materialiteit vraagt om focus op de grondstoffentransitie.
De CSRD in het kort
In het kort, wat gaat er gebeuren? Via de CSRD gaat Europa bedrijven met een omvang van meer dan 250 medewerkers, een omzet van minimaal 40 miljoen en/of met 20 miljoen op de balans verplichten om transparant te rapporteren over duurzaamheid. Dat gebeurt via het jaarverslag, maar de implicaties zijn natuurlijk groter. De CSRD vraagt om een strategische visie op het thema en een duurzame bedrijfsvoering. De CSRD gaat per 2025 in, maar bedrijven van deze omvang doen er goed aan zich nu al voor te bereiden op de naderende verplichtingen.
Dubbele materialiteit, wat is dat?
Een belangrijk principe in de CSRD is dat van dubbele materialiteit. Dit betekent dat bedrijven zich nadrukkelijk afvragen hoe ze zich verhouden tot de wereld en andersom. Welke impact heeft een onderneming op de wereld? En aan de andere kant, welke impact hebben alle duurzame uitdagingen in de wereld op de toekomstbestendigheid van de organisatie? Bedrijven gaan dit na bij hun belangrijkste stakeholders. Om dit goed te onderzoeken, is een volledig en breed beeld van duurzaamheid noodzakelijk. Dit is nog niet zo eenvoudig.
De CSRD, financiën en duurzaamheid
De opdracht om met de CSRD aan de slag te gaan, komt bij veel organisaties terecht bij de financiële afdeling. Logisch, die was altijd al verantwoordelijk voor de financiële rapportages. Daarbovenop komen nu de verplichtingen op duurzaamheidsvlak. Maar bij de financiële afdeling ontbreekt de nodige kennis over duurzaamheid. Die is er wel bij de duurzaamheidsafdeling, als organisaties die al hebben, maar hier mist vaak de ervaring met verslaggeving en de principes die hierachter schuil gaan.
Aan de slag, maar hoe?
Bij veel bedrijven is daarom behoefte aan een stappenplan: hoe ga je de CSRD implementeren binnen de organisatie? Deze stappenplannen circuleren tegenwoordig rijkelijk op internet, en beginnen haast zonder uitzondering bij: maak een longlist van verschillende duurzaamheidsonderwerpen die voor jouw organisatie gelden. Het gevaar is echter dat die lijst wordt opgesteld op basis van de op dat moment aanwezige kennis over en de perceptie van duurzaamheid binnen de organisatie.
Lees ook
In drie stappen meer grip op afval
Focus op CO2-uitstoot is te beperkt
Bij de meeste bedrijven is de impact op het klimaat een van de meest in het oog springende onderwerpen. Afgeleide daarvan is CO2-uitstoot. Ook logisch, daar gaat meer dan 90% van het duurzaamheidsdebat over. Er is nog relatief weinig aandacht voor andere planetaire risico’s. Terwijl die zeker van invloed kunnen zijn op de wereld én de toekomstbestendigheid van de onderneming, zo blijkt ook uit het SER-rapport over brede welvaart.
Een brede blik is nodig: de planetaire grenzen en het model van brede waardecreatie
Het is daarom van belang om de volle breedte van duurzaamheid te onderzoeken op materialiteit. Daarvoor is het nodig om door verschillende brillen naar het onderwerp te kijken. Er zijn verschillende perspectieven te kiezen. Zo zijn er de zes waarden voor brede waardecreatie. Die bieden aanknopingspunten voor een brede blik op duurzaamheid. Ook wanneer de planetaire grenzen worden aangehouden, kunnen onderbouwd de materiële thema’s worden bepaald. Om ook de sociale thema’s mee te nemen, zijn de principes van de donut-economie een leidraad.
Brede blik legt impact en risico’s van grondstoffen als thema bloot
Door een brede focus op duurzaamheid zal ook het thema grondstoffen vaker op de lijst van materiële duurzaamheidsonderwerpen verschijnen. Het delven, verwerken, gebruiken en vernietigen van grondstoffen heeft grote impact op onze planeet. En is ook van invloed op de continuïteit van een organisatie. Grondstoffen hebben dus impact op een organisatie, en aan het gebruik van grondstoffen kleven ook verschillende risico’s. We hebben de voornaamste risico’s voor en achter in de keten in een matrix gezet. Het bovenste deel van de matrix gaat over de impact van het bedrijf op de wereld, het onderste deel voor de risico’s rond het thema grondstoffen op de organisatie zelf. Te zien is dat de risico’s rond grondstoffen het voortbestaan van een organisatie kunnen raken.
|
voorin de keten |
achterin de keten |
|
| impact op mens en milieu |
Bijdragen aan verdere schaarste Biodiversiteitverlies Arbeidsomstandigheden Vervuiling van land en water door mining
|
Vervuiling van land en water door afval Biodiversiteitverlies Microplastics CO2-impactvan verspilde grondstoffen |
| impact op bedrijf |
Hogere inkoop kosten Afhankelijk zijn van uitgeputte grondstoffen Misoogsten door klimaat verandering of verlies van biodiversiteit Imagoschade |
Wet- en regelgeving verscherpt, niet compliant kunnen blijven Leveringsproblemen CO2-belasting en hogere kosten voor afval Imagoschade |
In bovenstaande tabel hebben we enkele mogelijke risico’s die in verband staan met de grondstoffentransitie weergegeven. Het toont de relevantie om in het licht van de grondstoffentransitie naar de volledige keten te kijken. En dat effecten evengoed op het milieu als op de organisatie kunnen zijn. Organisaties kunnen voor zichzelf materiële risico’s in kaart brengen. Duurzaamheid zal vanuit verschillende invalshoeken benaderd moeten worden om de materiële risico’s goed in het vizier te krijgen.
Voorbeelden
Hoe kunnen die risico’s rond grondstoffen er dan in de praktijk uitzien? We nemen een aantal voorbeelden uit de matrix. Bijvoorbeeld ‘bijdragen aan verdere schaarste’. Door voor een productieproces altijd maar fossiele grondstoffen te gebruiken, en niet te kijken naar de herbruikbaarheid of op zoek te gaan naar hernieuwbare bronnen, draag je als organisatie bij aan de toenemende schaarste van grondstoffen. Dat is een risico voor de planeet. Met daarbij de kanttekening dat niet alle fossiele grondstoffen kritisch en niet alle kritische grondstoffen fossiel zijn.
Een risico voor je organisatie is de afhankelijkheid van materialen en grondstoffen. Door de grondstoffenschaarste krijgen veel bedrijven te maken met langere levertijden en kunnen sommige materialen zelfs helemaal niet worden verkregen. Ook bestaat het risico concessies te moeten doen aan de kwaliteit. Dit heeft direct gevolgen voor het productieproces en raakt de kern van de organisatie.
Een ander voorbeeld is de teelt van bijvoorbeeld palmolie of cacao. Dat gebeurt op land dat vruchtbaar is door het regenwoud dat daar voorheen stond. Na verloop van de tijd zal die vruchtbaarheid afnemen en loopt de productie terug. Daarnaast draagt ontbossing verder bij aan de klimaatverandering. Een volgend risico gaat over de belastingen op uitstoot en afval. Zo stijgt de wettelijke afvalstoffen belasting (WAB). Ook de recente stikstofcrisis houdt veel bouw- en boerenbedrijven in de greep.
Meer weten over de grondstoffentransitie?
Milgro helpt bedrijven bij het verkrijgen van inzicht in de verschillende grondstoffenstromen. Om vanuit dit inzicht grip te krijgen op die stromen. Met de komst van de CSRD – en daarbij het principe van dubbele materialiteit – helpt Milgro haar opdrachtgevers graag aan een brede blik op die grondstoffentransitie en de implicatie voor mens, milieu en organisatie. Ook helpen we organisaties mee in het doorlopen van die transitie. Verder praten? We maken graag een afspraak met u om vrijblijvend de mogelijkheden door te nemen.
Op de hoogte blijven?
Regelmatig publiceren wij artikelen en blogs over natuurlijk kapitaal, de circulaire economie en duurzaam afval- en grondstoffenmanagement.Op de hoogte blijven? Volg Milgro op LinkedIn of instagram.
