De grondstoffentransitie speelt zich af op verschillende fronten. Eén daarvan is de overgang van fossiele naar biobased grondstoffen. Hoe werkt dat voor bioplastic? In deze blog duiken we in de transitie naar biobased plastic, waar we kijken naar de huidige ontwikkelingen en initiatieven in de markt.
Biobased plastic en de grondstoffentransitie
De grondstoffentransitie draait om het verantwoord omgaan met natuurlijke hulpbronnen. Het doel is om grondstoffen langer in gebruik te houden, hun waarde te behouden en onnodig verlies te voorkomen. Dit vraagt om een verschuiving van een liniair model, waarin grondstoffen na eenmalig gebruik vaak verloren gaan, naar een circulair model, waarin materialen steeds opnieuw worden benut.
Binnen deze grondstoffentransitie speelt de overstap van fossiel naar biobased plastic een belangrijke rol. Biobased plastics worden gemaakt van hernieuwbare bronnen, zoals plantenresten of suikers, in plaats van fossiele grondstoffen zoals aardolie. Zo draagt het bij aan het verminderen van CO2-uitstoot en helpt het de afhankelijkheid van niet-hernieuwbare grondstoffen te verkleinen.
Zogezegd is niet zomaar, zo gedaan
Bij circulair denken is het belangrijk om de volledige levenscyclus mee te nemen. Hier ligt direct de complexiteit. Zo kan het gebeuren dat een grondstoffenprobleem richting circulair te hebben opgelost, maar dat een aantal schakels verderop in de keten, of vanuit een ander perspectief een nieuw probleem ontstaat. Bekende voorbeelden zijn de plastic rietjes en koffiebekers. Die worden massaal vervangen door papieren varianten, maar die zijn vaak voorzien van een plastic coating. Die verteren dus evenmin in het milieu. Bovendien is er niets gedaan aan het reduceren van zwerfafval. En vervang je zo het ene met het andere probleem.
Van fossiel naar biobased: een stap in de juiste richting
De grondstoffentransitie kent veel invalshoeken en oplossingen. Er is geen standaardroute naar een circulaire economie. Wel is het goed om te starten met het zetten van stappen. Één van deze stappen is de overgang van fossiel naar biobased. Dit biedt kansen om de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen te verkleinen en bij te dragen aan duurzamere materiaalstromen.
Plastic: een waardevolle stroom
Kunststof is een veelzijdig materiaal dat in veel sectoren wordt toegepast. Van auto-onderdelen, zoals bumpers, tot verpakkingsmateriaal. Het nut van plastic is al jarenlang bewezen. Zo zorgen kunststoffen in auto's voor een lager gewicht, wat leidt tot minder energieverbruik. Verpakkingen van plastic verlengen de houdbaarheid van voedsel, waardoor voedselverspilling wordt verminderd. Met biobased plastics wordt deze waardevolle stroom verder verduurzaamd.
Waarom is biobased plastic nog niet de norm?
Het grootste deel van al het gebruikte plastic in Nederland wordt nog steeds nieuw geproduceerd, op basis van fossiele grondstoffen. Momenteel wordt ongeveer 49% van de plastic verpakkingen in Nederland gerecycled, terwijl minder dan 1% biobased is. Het antwoord ligt in meerdere factoren: de productie van biobased is vaak duurder dan die van fossiele plastics. Daarnaast is er een gebrek aan schaalvoordelen en investeringen in productiefaciliteiten, waardoor de productie van biobased plastics niet op grote schaal kan concurreren met die van fossiele varianten.
Nederland heeft ambitieuze doelstellingen gesteld om het gebruik van circulair plastic te verhogen. In 2030 moet 40% van het plastic gerecyeld zijn en 15% biobased. Deze ambitie is vastgelegd in de landelijke strategie voor een circulaire economie en richt zich op het verminderen van de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen en het terugdringen van CO2-uitstoot. Onderzoek van CE Delft plaatst echter kanttekeningen bij de haalbaarheid van deze ambities. De onderzoekers concluderen dat een gecombineerd doel van 30% voor gerecycled en biobased plastic realistischer is. En die ambitie kan zelfs hoger worden gelegd, mits natuurlijke bronnen niet uitsluitend worden ingezet voor de productie van biobrandstoffen (het alternatief voor fossiele brandstoffen), maar ook worden gebruikt voor biobased materialen. In begin 2022 concludeerden onderzoekers dat overheidsbeleid nodig is om het percentage biobased en gerecycled plastic te verhogen. Inmiddels is dit beleid er op het deel gerecycled plastic, bekend als de bijmengverplichting.
De bijmengverplichting
De bijmengverplichting houdt in dat producenten van plastic een vastgesteld percentage gerecycled materiaal moeten toevoegen aan hun producten. In Nederland gaat deze verplichting naar verwachting in vanaf 2027. Op Europees niveau wordt gewerkt aan vergelijkbare regelgeving die tegen 2030 moet gelden.
Biobased plastic kan in deze context een waardevolle aanvulling zijn. Hoewel de bijmengverplichting zich voornamelijk richt op gerecycled materiaal, biedt biobased plastic een extra mogelijkheid om de afhankelijkheid van fossiele grondstoffen verder te verminderen. De potentie van plasticrecycling kent grenzen. Niet alle vraag naar plastic kan worden ingevuld met volledig gerecyclede plastic. Immers, de kwaliteit van kunststof gaat door recycling achteruit. Maximaal 40% van de vraag naar plastic kan worden ingevuld met gerecycled kunststof. De rest zal toch moeten worden geproduceerd, en dan bij voorkeur biobased. Door gerecyclede en biobased materialen slim te combineren, kunnen producenten voldoen aan de regelgeving én tegelijkertijd bijdragen aan duurzamere materiaalstromen.
Biobased in de praktijk
Natuurlijk zijn er ook andere manieren om het aandeel fossiel geproduceerd plastic terug te brengen. Bijvoorbeeld om producten zodanig te ontwerpen dat ze uitermate geschikt zijn om te hergebruiken: design for recycling. Een andere manier is om consumenten zelf hun verpakkingen mee te laten nemen en te laten (na)vullen. Zo is Lidl in oktober 2023 een 6 maanden durende pilot gestart waarbij klanten in tien filialen hun wasmiddel kunnen bijvullen bij special refill stations. Dit initiatief moet het gebruik van plastic verminderen en biedt consumenten een praktische manier om verpakkingen te hergebruiken.
Online supermarkt Pieter Pot is nagenoeg verpakkingsvrij en door Zuid-Holland rijdt de duurzame en sympathieke SRV-wagen Potjes en Deksels. Het internationale bedrijf Loop ondersteunt bedrijven hun verpakkingen te hergebruiken. De vraag blijft wel hoe de totale keten is ingericht en hoe vaak een verpakking daadwerkelijk wordt hergebruikt.
In 2024 hebben meerdere bedrijven zich aangesloten bij deze duurzame trend. Zo heeft Simon Lévelt, een koffie- en theespeciaalzaak, als doel gesteld om het gebruik van verpakkingen met een half miljoen te verminderen.
Ontwikkelingen in de markt
De markt voor biobased materialen, waaronder bioplastics, heeft zich in Nederland de afgelopen jaren ruim ontwikkeld. Dit vertaalt zich in het volgende:
Biobased Circular Programma
In 2024 is het Biobased Circulair Programma (BBC) van start gegaan, een initiatief onder leiding van Groene Chemie, Nieuwe Economie. Dit programma richt zich op het opzetten van vijf industriële productieketens voor biobased materialen, met als doel de transitie naar klimaat neutrale materialen in Nederland te versnellen.
Holland Bioplastics
Holland Bioplasticsheeft het "Actieplan Biobased Kunststoffen" gepresenteerd, dat concrete voorstellen bevat om de transitie naar een circulaire economie met biobased en biologisch afbreekbare kunststoffen te realiseren. Het plan geeft het belang aan van het vergroten van zowel het aanbod als de vraag naar biobased materialen, het verschaffen van duidelijkheid over deze materialen, investeren in verwerkings- en recyclingopties, en het voeren van duurzaamheidscampagnes.
Rijker aanbod aan biobased plastic materialen en producten
Volgens het "Bioplastics Market Development Update 2023" van European Bioplastics is de wereldwijde productiecapaciteit van bioplastics gestegen van ongeveer 2,18 miljoen ton in 2023 naar een verwachte 7,43 miljoen ton in 2028. Deze groei is mogelijk door de ontwikkeling van nieuwe polymeren zoals polylactic acid (PLA), polyhydroxyalkanoaten (PHA) en biobased polypropyleen (PP), die een breder scala aan toepassingen mogelijk maken.
Biobased plastic: ons advies
De keuze voor biobased lijkt logisch. Maar we kijken daarin graag met u verder dan de reductie van CO2. Als grondstoffen van biobased plastics namelijk concurreren met voedselproductie, of als hiervoor bossen worden gekapt, belanden we van de regen in de drup. Milgro hanteert een LCA-perspectief op processen, waarbij we alle fasen van de levenscyclus in beschouwing nemen. Ons advies is te kiezen voor secundaire grondstoffen of biobased materialen die zijn vervaardigd uit restproducten of afvalstromen uit de landbouw of voedingsindustrie voor de productie van biobased plastics.
Over Milgro
Milgro wil de wereld afvalvrij hebben voor 2040. Wij zorgen er samen met onze opdrachtgevers en partners voor dat grondstoffen geen afval meer worden zodat grondstoffen steeds opnieuw en het liefst oneindig lang gebruikt worden. Op naar een echte circulaire economie.
Op de hoogte blijven
Op de hoogte blijven van alle nieuwe ontwikkelingen? Volg ons op LinkedIn en Instagram of abonneer u op de nieuwsbrief. Bent u nieuwsgierig naar wat Milgro voor uw bedrijfsvoering en afvalproces kan betekenen? Neem dan contact op.
