Biobased materialen zijn onmisbaar in een circulaire economie. Want wat is circulairder dan het gebruik van een materiaal dat in theorie nooit afval hoeft te worden? Hieronder vertellen we wat biobased materiaal precies is. En wat de betekenis ervan zou kunnen zijn voor een circulaire wereld, wanneer we er meer in investeren.
Wat zijn biobased materialen?
Biobased materialen komen rechtstreeks uit de levende natuur: ze worden gebruikt in hun oorspronkelijke vorm en kunnen in die vorm hergebruikt worden. Maar ze kunnen ook gerecycled worden voor een ander doel.
Een belangrijk kenmerk van biobased materialen is dat ze hernieuwbaar zijn. Oftewel: ze groeien (in korte tijd) terug. Denk bijvoorbeeld aan hout, vlas en stro. Tot slot hebben biobased materialen als groot voordeel dat ze CO2 vasthouden.
Wat is het verschil tussen ‘biobased’ en ‘biodegradable (biologisch afbreekbaar)’?
De term ‘biobased’ zegt iets over waarvan het product gemaakt is. Biobased plastic wordt bijvoorbeeld gemaakt van planten. De term ‘biodegradable’ of ‘biologisch afbreekbaar’ zegt iets over het einde van de levensduur van het product: hoe het daarna verwerkt wordt.
Biobased plastics zijn qua verwerking vergelijkbaar met fossiel plastic. Het duurt heel lang voordat het materiaal is afgebroken, met microplastics en andere schade als gevolg.
Als iets biologisch afbreekbaar is, wil dat zeggen dat schimmels en bacteriën het materiaal kunnen afbreken tot er uiteindelijk niets van over is. Maar het verschilt per materiaal hoe snel dat gebeurt. Zo kan het jaren en nog eens jaren duren voordat een biobased plastic afgebroken is. Niet altijd zijn de processen van afvalverwerkers hierop ingesteld, waardoor biologisch afbreekbaar afval soms toch wordt verbrand.
Biologisch afbreekbare plastics die toch in de natuur terechtkomen, bijvoorbeeld als zwerfafval, zijn dan wel minder schadelijk voor het milieu dan biobased plastics. Desalniettemin kunnen deze plastics schade veroorzaken totdat ze zijn afgebroken. Dieren kunnen erin verstrikt raken en het materiaal kan voor gezondheidsproblemen zorgen in de maag van een vogel of ander dier.
Welke biobased materialen zijn er?
Dit is een (incomplete) lijst van biobased materialen:
- Hout
- Vlas
- Stro
- Hennep
- Jute
- Bamboe
- Schelpen
- Vezels
Kort gezegd gaat het om alle materialen die rechtstreeks uit de natuur komen. Sommige worden direct gebruikt, bijvoorbeeld als isolatiemateriaal in de bouw. Andere worden gebruikt als grondstof voor een biobased product, bijvoorbeeld PLA, bioplastic of biobased hars.
Biobased plastics en verwerking
Zoals eerder besproken, is niet elk biobased product automatisch biologisch afbreekbaar. Biobased plastics die niet biologisch afbreekbaar zijn, worden verzameld via het PD en vervolgens gerecycled. Biologisch afbreekbare plastics kunnen in Nederland niet worden ingezameld bij het organisch afval (GFT of swill) omdat de verwerkingsindustrie in Nederland nog niet is afgestemd op de lange afbraaktijden van het plastic. Helaas wordt veel biologisch afbreekbaar plastic dus nog steeds verbrand. Een uitzondering hierop zijn biodegradeerbare producten gemaakt van bamboe of papier, zoals rietjes.
Biobased plastics en verpakkingen
Plastics en verpakkingen kunnen biobased gemaakt worden, bijvoorbeeld van planten. Dit zou een grote stap vooruit zijn ten opzichte van plastics uit niet-hernieuwbare bronnen. Zo wordt er minder bijgedragen aan de opbouw van broeikasgassen (CO2eq) door de verbranding van fossiele grondstoffen. Dit vermindert de druk op het klimaat.
Met de keuze voor biobased is het dus wel belangrijk te checken of huidige recyclingprocessen het product aankunnen en hoogwaardige verwerking of recycling garanderen.
Milgro en biobased materialen
Wilt u in uw bedrijf (meer) werken met biobased materialen, bijvoorbeeld voor uw verpakkingen? Onthoud dan wel dat ‘biobased’ niet automatisch ‘biologisch afbreekbaar’ betekent. Dus zelfs wanneer u werkt met biobased materialen, blijft het belangrijk om te kijken naar zowel de duurzame toepassing als de verwerking van het materiaal.
En nog verder kijken...
Daarnaast kijken we ook graag nóg verder. Als de grondstoffen die nodig zijn voor biobased plastics gaan concurreren met voedselproductie, of als hiervoor bossen worden gekapt, belanden we van de regen in de drup. Milgro hanteert een LCA-perspectief op processen, waarbij we alle fasen van de levenscyclus in beschouwing nemen. Daarom adviseren we om bij de keuze van grondstoffen te opteren voor secundaire grondstoffen of biobased materialen die zijn vervaardigd uit restproducten of afvalstromen uit de landbouw of voedingsindustrie.
Kunt u hulp en advies gebruiken? Neem dan contact op.
Meer weten? Download de whitepaper over verpakkingen
Lees hoe de sector logistiek omgaat met de uitdagingen én oplossingen die verpakkingen en duurzaamheid met zich meebrengen.
