Als onderdeel van de Green New Deal, streeft Europa naar een circulaire economie in 2050. Wij denken dat versnelling noodzakelijk is en mikken met onze visie op 2040. Een ambitieus, maar noodzakelijk doel om onze wereld te transformeren. Stelt u zich eens voor: een wereld waar elke kilo afval zijn weg terugvindt in de cyclus en de term 'restafval' overbodig is geworden. Dit is geen utopie, maar een haalbare realiteit waar we samen naartoe kunnen werken. In dit blog nemen we u mee naar deze stip op de horizon; een toekomst zonder afval, waar elke actie bijdraagt aan een duurzame wereld.
Een wereld zonder restafval
Stelt u zich een wereld voor waarin we een 100% scheidingsgraad van ons afval bereiken. Een plek zonder restafvalbakken, waar elk stukje afval zijn weg vindt naar hergebruik of recycling. Dit scenario schetst een economie die nauwelijks nog primaire grondstoffen nodig heeft, maar floreert op secundaire, herwonnen materialen. Wat zou deze ontwikkeling betekenen voor onze economie en onze planeet?
Voordat we duiken in het antwoord op deze vraag, doen we een klein uitstapje naar het verleden. Een duidelijk voorbeeld van de enorme gevolgen van een gebrek aan afvalbeheersing zagen we in de stedelijke gebieden tijdens de industriële revolutie. De omgang met afval was toen nauwelijks bewust te noemen, met als resultaat grote negatieve gevolgen voor milieu en volksgezondheid.
Global Waste Index
Een situatie die de twintigste eeuw enorm is verbeterd, vooral in landen als Nederland en België. Deze landen scoren respectievelijk hoog op de Global Waste Index, een afvalbeheerranglijst per land. Nederland staat op de achtste plek met een jaarlijkse afvalproductie van 535 kg per inwoner, waarvan 224 kg wordt gerecycled. België volgt op de elfde plaats met 416 kg per inwoner, waarvan 179 kg gerecycled wordt. Als je dat vergelijkt met de hekkensluiter die van de 437 kilo restafval slechts 2 kilo recyclet, blijken de verschillen nog steeds groot in recycling en dus ook scheidingspercentage.
Terug naar dat scheidingspercentage. Het scheidingspercentage geeft het percentage gescheiden afval weer van een land, sector of bedrijf. En hoewel de GWI Nederland en België hoog positioneert door hun efficiënte afvalbeheer, toont het gemiddeld scheidingspercentage van 64% nog dat er ruimte voor verbetering is.
100% gescheiden afval: de nieuwe economie
Een volledige scheidingsgraad zou onze economie transformeren. Bedrijven zouden geen restafval meer produceren, waardoor ze minder afhankelijk zijn van nieuwe 'virgin' grondstoffen. Dit vermindert niet alleen de kosten, maar verlaagt ook de risico's verbonden aan prijsschommelingen en grondstoftekorten. En er onstaan nieuwe kansen. Door de ontwikkeling en innovaties om afvalstromen efficiënt te scheiden, te hergebruiken en te recyclen, ontstaan nieuwe banen en productieprocessen. En als laatste zijn er ook grote ecologische voordelen; de verschuiving zal de biodiversiteit bevorderen, vervuiling verminderen en de klimaatcrisis helpen bestrijden.
Hoe circulair is een 100% scheidingsgraad?
Betekent een scheidingsgraad van 100%, waar we in dit blog vanuit gaan, dan ook automatisch dat we grondstoffen 100% hergebruiken? In dit blog nemen we dit wel als uitgangspunt. De praktijk is echter complexer. Afvalscheiding is een goed begin, maar het is pas effectief als de gescheiden afvalstromen op hoogwaardig worden verwerkt.
Momenteel betekent een scheidingspercentage van 100% helaas niet dat we ook 100% van de grondstoffen recyclen. Voor sommige afvalstromen zijn er nog geen hoogwaardige recyclingmethoden beschikbaar die de waarde van de grondstoffen volledig behouden. Kortom, recycling is niet in elke geval mogelijk en er gaat vaak waarde of kwaliteit verloren tijdens het proces.
De specifieke details hiervan zullen we in een ander blog bespreken. Voor nu houden we ons aan het ideale scenario: 100% scheiding leidt tot 100% recycling zonder waardeverlies. Dit is de volledig circulaire economie die we tegen 2040 willen bereiken.
Een wereld met 100% afvalscheidingspercentage: hoe uit zich dit?
Heel praktisch: er is geen restafvalbak meer en alle stromen belanden in een gerichte bak voor hergebruik of recycling. Materialen die uit meerdere materialen bestaan worden eerst gescheiden in monostromen. Dit kan handmatig, productioneel, alsmede door innovatieve technieken als robotisering of chemische processen.
Inkoop met de eindfase in gedachten
Circulariteit betekent een andere visie op inkoop. Inkoop met de eindfase meegenomen in het besluit. Want hoe lang gaat iets mee en waar belandt het na gebruik? Antwoord op deze vragen zal de keuze van de inkoper beïnvloeden om de meest circulaire keuze te maken. En waar deze niet mogelijk is, herontwerp te stimuleren.
Herontwerp of redesign
Dit proces leidt tot een essentiële verschuiving naar herontwerp. Het is efficiënter en kosteneffectiever om producten zo te ontwerpen dat ze eenvoudig te scheiden en te recyclen zijn, of langdurig herbruikbaar blijven. Deze aanpak initieert een systematische verandering: we gaan grondstoffen anders waarderen en integreren duurzaamheid al vanaf de ontwerp- en inkoopfase.
Inkoop beperkt zich nu tot secundaire of snel hernieuwbare materialen, waardoor inkopers direct betrokken raken bij de output van productieprocessen. Dit stimuleert het denken in gesloten kringlopen.
Een andere kijk
Deze methode verandert onze kijk op materialen en grondstoffen. We moeten werken met wat beschikbaar is om duurzame cycli te handhaven, wat onze perceptie beïnvloedt, of je nu inkoper, duurzaamheidsmanager of consument bent. Dit wordt geïllustreerd door het verhaal van Nienke Keen, Impact Manager bij Milgro, over het repareren van haar telefoon.
"Ik ben me nog meer gaan beseffen hoe waardevol de grondstoffen zijn die we uit de aarde halen," legt Nienke uit. "Er is veel energie en arbeid nodig om van grondstoffen onze spullen te maken, maar vaak behandelen we ze achteloos en gooien ze weg, zelfs voordat ze echt kapot zijn. Mijn ervaring leert dat zorgvuldig omgaan met spullen mijn band ermee verandert. Onlangs repareerde ik een oude telefoon die ik had afgeschreven. Het lukte om hem weer werkend te krijgen. Dit gaf me niet alleen een hernieuwde waardering voor de telefoon, maar versterkte mijn band met het product, waardoor ik er meer van geniet. En hetzelfde geldt ook voor de trui die ik repareerde en het kastje wat ik heb opgeknapt."
Import en export
Gesloten kringlopen betekenen niet dat er geen import of export van secundaire materialen meer is, maar deze zal aanzienlijk afnemen. Lokale hergebruik van grondstoffen biedt geopolitieke en logistieke voordelen en bevordert circulaire economieën op lokaal niveau. Dit leidt tot minder transport en meer energie-efficiëntie.
Positieve eco-effecten van een hoog afvalscheidingspercentage
Tegelijkertijd verschuift ons perspectief wezenlijk: niet alleen de manier waarop we de wereld zien verandert, de wereld zelf ook. Als we de huidige grondstoffen efficiënt benutten, wat volgens onderzoek toereikend kan zijn zelfs met de groeiende vraag uit een toenemende bevolking en welvaart, dan verminderen we het delven van niet-hernieuwbare grondstoffen aanzienlijk. Dit heeft positieve effecten op onze wereld. Op de biodiversiteit, vermindert vervuiling en verhoogt de sociale welvaart. Door enkel hernieuwbare grondstoffen te gebruiken, maken we Earth Overshoot Day overbodig.
Zelf aan de slag? Verhoog uw scheidingspercentage met deze stappen:
- Het begint bij inzicht in afvalstromen. Nu denkt u misschien: dat inzicht heb ik allang. Toch is onze ervaring dat bedrijven altijd nog verrast kunnen zijn over de uitkomst van een zogenaamde afvalscan, waarmee we alle afvalstromen en verbeteringen hierop in kaart brengen.
- Een tweede is kennis van afvalstromen. Dat is vaak echt een expertise. Het gaat niet alleen over welke stromen nog te scheiden zijn, maar ook over innovaties om deze stromen te scheiden. En te verwerken tot de meest hoogwaardige oplossing.
- Stel doelen. Welke scheidingspercentage ambieert u? Wat betekent dat voor een besparing in uitstoot en kosten? En voor wet- en regelgeving, zoals de CSRD?
Afval scheiden en the bigger picture
Wilt u aan de slag? Denk dan ook aan het grotere geheel. Afval scheiden is een goed begin, maar wat er na de scheiding gebeurt, is minstens zo belangrijk. Scheiden heeft immers pas zin als het afval daarna adequaat wordt verwerkt. Het is belangrijk om te weten waar de gescheiden stroom naar toe gaat, hoe het vervoerd wordt, hoe het verwerkt wordt, hoeveel energie dit kost, en of er hergebruikopties zijn. Dit zijn aspecten om te overwegen én waarover u zich kunt laten adviseren, bijvoorbeeld door middel van een afvalscan.
En een mooie nabrander: voorkomen is altijd beter dan genezen. Het voorkomen van verspilling van grondstoffen staat altijd voorop. Bereiken van nul restafval door alles goed te scheiden is goed, maar voorkomen dat kostbare grondstoffen afval worden, is wat ons betreft het uiteindelijke streven.
Hulp nodig bij de eerste stap? Start met een afvalscan
U wilt het afval van uw organisatie verminderen en de overige afvalstromen beter scheiden, maar waar begint u? Een afvalscan brengt de hoeveelheid, de kosten en CO2 impact van alle afvalstromen van uw organisatie haarfijn in beeld. Na de afvalscan ontvangt u van ons een overzichtelijk rapport waarin uw potentieel in euro en eco is opgenomen.
Maak nu een vrijblijvende afspraak om de kansen voor uw organisatie te bespreken
